home
laatst bijgewerkt mrt 2024
Er zijn zeer grote bejaardenhuizen: Heidestein, Hoog Doorwerth, Koningshof en het Beekdal.
"In de gemeenten Renkum (met de dorpen Renkum, Doorwerth, Heelsum, Oosterbeek en Wolfheze) en Rheden (met de dorpen Rheden, Dieren, Ellecom, De Steeg en Velp) staat een kwart van alle Gelderse bejaardentehuizen: 88 van de 335". Algemeen Dagblad 03-08-1973
DHN. Busch Adriani wordt hier genoemd omdat hij als medicus verbonden is geweest aan meerdere centra voor hulp aan zenuwzwakken en hulpbehoevenden.
Derk Hendrik Nicolaus Adriani; (3 maart 1859 - 11 augustus 1929), gehuwd met Elizabeth Maria van der Goot.
Derk Hendrik Nicolaus Adriani was ook de directeur van het Zander instituut in Arnhem. Hij woont aan de Paul Krugerweg D 173 in Oosterbeek. In 1901 laat Adriani zich niet kiezen voor de gemeenteraad, te ziekelijk.
Johan Marcus Busch Adriani, (10-06-1865 - 10-03-1928)
Het is me niet duidelijk waarom er soms alleen de naam Adriani en soms Busch Adriani gebruikt wordt.
In 1913 woont Johan Marcus Adriani op de Utrechtsche straat B 4 in Oosterbeek. Idem in 1920. Of te wel de villa Merlet, ten oosten van Hotel Schoonoord.
In 1910 staat er in de telefoonlijst: Busch Adriani, Dr. J. M., Geneesheer, Utrechtschestr. E 408, Oosterbeek. En vanaf 1927 Utrechtsestr. 104 Oosterbeek.
In 1930 woont de weduwe Dedina Jantina Adriani - Buzeman, Utrechtseweg 32 Oosterbeek
Johan Marcus Busch Adriani, destijds de behandelend geneesheer van villa Antigone en ‘t Hemeldal aan de Kneppelhoutweg. De dokter verlaat Warffum als jong huisarts in oktober 1897 en vestigt zich in Oosterbeek. Hij trekt in bij zijn achterneef Derk Hendrik Nicolaus Adriani en neemt diens huisartsenpraktijk over. Hij was in Oosterbeek huisarts tot zijn overlijden in 1928. Hij is 63 jaar geworden. Naast zijn werk was hij o.a. consul van de A.N.W.B. en was hij in 1901 betrokken bij de oprichting van een waterleidingmaatschappij. In 1910 secretaris van de wijkverpleging Oosterbeek.
In 1897 kopen Dr. Derk Hendrik Nicolaas Adriani uit Oosterbeek en Hendrik Jan van der Goot (2e officier bij West Indische Maildienst) de boerderij op de Buunderkamp in Wolfheze en in 1902
wordt hier een klein pension met de heer Johannes Smit, een oud-zendeling, als exploitant. In 1904 laat Dr. Adriani de Buunderkamp het inrichten als Rust- en Herstellingsoord.
1897
Neem aan dat dhr DHN Adriani zelf een inrichting bestierde aan de Krugerweg en als arts verbonden aan de Inrichting tot verplegen van Zenuwlijderessen.
"Het Tehuis voor Zenuwlijders, Paul Krugerweg, OOSTERBEEK, wordt uitgebreid, zoodat tegen 15 Augustus eenige Zenuwzieken plaatsing kunnen vinden tegen billijke condities. Dr. VEENENBOS, Consulteerend Geneesheer. Mevr. VOERMAN, Directrice". Vox Medicorum 1902
1904
1905
Hier zien we mej. S. Genis samenwerken met dr. Busch Adriani. J.M. Busch Adriani is overleden in 1928.
Verzorgingshuis voor ouderen van dagen en of minder validen. 10 personen in verzorging.
In de advertentie hiernaast wordt een tijdelijk adres genoemd.
Meer te lezen over de villa Anna in de PDF over de Nieuweweg Renkum.
Een dependance van het Herstellingsoord Renkum.
Het is bij plannen gebleven. Meer over Bato's wijk bij landgoederen.
Omtrent de stichting van een sanatorium voor zenuwlijders op Bato's Wijk te Oosterbeek vernemen wij nader. Dr. J. L. Dobberke, geheesheer-directeur van het krankzinnigengesticht Endegeest, (Leiden), zal als geneesheer-directeur optreden en de heeren J. A. Voorhoeve en C. N. Van Goor, architecten te Rotterdam, met den directeur zullen zorgen voor de stichting en de inrichting der gebouwen.
BARNOUW Jr. , Kostschoolhouder te Oosterbeek , bij Arnhem , verlangt een SECONDANT, van de Hervormde Godsdienst, om hem in het Opvoeden en Onderwijzen van een vijfentwintigtal zeer fatsoenlijke jonge Lieden behulpzaam te zijn. Goed zuiver Fransch is eene hoofdzaak, dewijl dit dagelijks moet gesproken worden. De Belooning is, behalve Kost, Inwoning enz., van / 150 tot / 200 en meer, naar gelang der geschiktheid. Men vervoege zich , liefst in persoon, bij genoemden Kostschoolhouder. Opreghte Haarlemsche Courant 17 2 1838
Later verpleeghuis, later zorgcentrum, tegenwoordig een woonzorgcentrum van Vilente
Het Bejaardentehuis „Het Beekdal" is geopend in 1967 en is een modern ingericht tehuis in de bosrijke omgeving van de Veluwezoom.
Op de oudere locatie Aan de Beek 1, het voormalige Vakantie Kindertehuis aan de Beek, zie aldaar.
In 1938 ligt het kinderhuis nog ver van de Utrechtserweg op kavel 1714 Uitsnede van Rkm C 2509.
De bouw van het verzorgingshuis door de Stichting Katholiek Bejaardenhuis Deus Procidebit 'Beekdal', was in de jaren van 1961 tot 1968.
De zusters van de congragatie verbleven van 1947 tot begin 1967 in Stella Duce in Doorwerth.
De congregatie (Oblaten van O.L. Vrouw Assumptie ) had zich in 1967 uit Stella Duce in Doorwerth teruggetrokken om in Heelsum het nieuwe bejaardenhuis Het Beekdal te leiden. De zusters bewoonden een aparte vleugel van het gebouw. In 1975 verhuisden enkele zusters naar Oosterbeek om het werken en wonen te scheiden. Hun plaats in Heelsum werd ingenomen door bejaarde medezusters, waardoor Heelsum de bejaarden-communiteit van de congregatie in Nederland werd. Gebruikte literatuur: Zuster Angèle, "Een stukje geschiedenis van de Zusters Oblaten van de Assumptie-missiezusters. Een klein stekje geplant door de Oblaten van Nîmes op Nederlandse bodem"
1981: De stichting „Deus Providebit" beheert het verzorgingstehuis „Het Beekdal". Dit tehuis dat in 1967 gereed gekomen is, is een woon- en leefgemeenschap voor 111 bejaarden.
Aan de westzijde van Beekdal ligt het appartementencomplex 'de Koningshof'. Aan de oostelijke zijde van Beekdal zijn meerdere woningen, met daarachter, tot aan de beek, een volkstuincomplex.
Er kwam een complete nieuwbouw in de jaren 2016 - 2019.
De parkeerplaats Aan de Beek lijkt wel veel op de oudere kavel van het Vakantie Kindertehuis Aan de Beek.
De voormalige Chr. Nat. school Heelsum, 'Airborneschool'.
Het aantal bejaarden bedraagt 9% van de bevolking, voor 1980 verwacht men een percentage van 12%. Renkum kan ook op de hulp van het gemeentebestuur rekenen, evenals dat in Oosterbeek al is gebeurd.
tot 1969
verhuist naar R.K. Meisjesschool aan de Groeneweg.
Uitzicht vanuit de 'Kostschool voor jonge heeren', in noordoostelijke richting.
1910
:In de beschrijving staat: Kostschool voor jonge heeren!
Aan de Graaf van Rechterenweg stond ook het instituut 'Berg en Dal' dat in een fraai park gebouwd was. Dit instituut heeft een tijd dienst gedaan als kostschool (De kostschool van Westra). De villa Berg en Dal werd gesloopt in 1988. Later werd dit gebied toegevoegd bij het verzorgingstehuis voor oudere vegetariërs Felixoord.
Lees meer over Betsheda bij Hemeldal - tehuis, Hartenstein.
In 1933 begint het Rust- en Herstellingsoord 't Hemeldal Landgoed Hartenstein. Een dependance van Hemeldal aan de Oranjeweg.
tegenwoordig Bio Vakantieoord in Arnhem
De Villa Bosch en Heide was voorheen de r.k. Meisjesschool van de Wijck Conijn Stichting. Anno 1999 is het een studentenhuis.
De nieuwe eigenaar van het gebouw in een woonbuurt aan de westelijke rand van het centrum biedt sinds eind januari kamers te huur aan. Dit tot ongenoegen van de buurtbewoners. Volgens hen staat het bestemmingsplan niet toe dat er meer dan een gezin in het gebouw woont. In de villa zijn in totaal zestien kamers. Het Renkumse college van burgemeester en wethouders onderzoekt de zaak. B en W zeggen 'over enkele weken' een besluit te zullen nemen. Renkum wees vorig jaar een aanvraag van het bedrijf Van Rooij uit Hedel voor een Polenpension in de villa resoluut van de hand. Volgens een woordvoerder ligt deze zaak echter ingewikkelder.
Uit: https://www.gelderlander.nl/arnhem/opnieuw-ophef-villa-nieuweweg~accc5da7/ van 25-03-2009.
Een ruimere beschrijving is te vinden in de HGR publicatie over alle woningen aan de Nieuweweg te Renkum
Ten tijde van mw Wolbersen heeft het pension Bosch en Heide 6 personen in verzorging.
De Nieuwen Stationsweg is tegenwoordig de Steijnweg en Karel van Gelderlaan.
Het herstellingsoord voor minvermogenden Boschlust te Oosterbeek, dat de voortzetting is van het op 1 Juni van het vorige jaar geopende herstellingsoord te Ermeloo op de Veluwe, neemt voortaan uitsluitend mannelijke longlijders op, die in het begin-stadium der ziekte verkeeren. Er is gelegenheid tot opneming van 16 patiënten.(1905)
"Herstellingsoord voor beginnende longlyders te Oosterbeek. Het bestuur van het Herstellingsoord, aanvankelijk te Ermelo op de Veluwe opgericht met het doel minvermogende herstellenden op te nemen, zag zich door vele aanvragen voor lijders aan tuberculose genoopt de aard der inrichting eenigszins te wijzigen en het voortaan alleen open te stellen voor beginnende longlijders. Tegelijk met de verplaatsing der inrichting naar Oosterbeek werd met dezen maatregel een aanvang gemaakt. De verplaatsing der inrichting naar Oosterbeek was ook werkelijk eene verbetering. Niet alleen was hier de huisvesting ruimer en geriefelijker, doch ook de fraaie wandelingen in deze plaats kwamen den patiënten ten goede. Er werd een lighal geplaatst waardoor de patiënten in de gelegenheid werden gesteld ook met ongunstig weer buiten te liggen. Het geregeld medisch toezicht werd waargenomen door den WelEd. Zeer gel. Heer Dr. J. M. Busch-Adriani, wien een woord van waardeering en dank in dit verslag zeker niet mag onthouden worden voor de toewijding, waarmede Z.Ed. Zeergel. steeds de patiënten behandelde. Ofschoon het Herstellingsoord nog maar een zeer bescheiden plaats onder de Sanatoria inneemt, en men er niet het comfort aantreft, wat in andere inrichtingen van dien aard het geval is, kunnen wij toch met zeer veel voldoening terugzien op de verkregen resultaten. De meeste bedden waren bezet in de zomer 1905. Nog altijd schijnt het idéé om tegen den zomer patiënten naar buiten te zenden, meer ingang te vinden, terwijl ook hier wederom gebleken is, dat de resultaten, des winters verkregen, nog iets beter zijn dan zomers. Het blijkt, dat ook deze inrichting, op bescheiden schaal, ofschoon nog in haar begin, een werkzaam aandeel heeft in de bestrijding der tuberculose temeer waar het dikwijls voorkomt dat de patiënt óf wegens plaatsgebrek öf om de hooge kosten niet in de Sanatoria kan worden opgenomen en alzoo verstoken blijft van de voor hem zoo onmisbare hygiënische levenswijze en rustkuur. Verpleegkosten in het Herstellingsoord zijn f1.25 per dag" Uit Vox Medicorum 1906.
1905
1905
"Het herstellingsoord voor minvermogenden Boschlust te Oosterbeek, dat de voortzetting is van het op 1 Juni van het vorig jaar geopende herstellingsoord te Ermeloo op de Veluwe, neemt voortaan uitsluitend mannelijke longlijders op, die in het begin-stadium der ziekte verkeeren. Er is gelegenheid tot opneming van 46 patiënten". Uit De Maasbode 11-05-1905 TYPO 46 moet 16 zijn.
"Herstellingsoord „Boschlust”, Oosterbeek. Het Herstellingsoord, dat ook 's winters geopend blijft, en waar thans voor een paar personen gelegenheid bestaat opgenomen te worden, is gelegen aan den. Nieuwen Stationsweg te Oosterbeek (Hoog) op 15 minuten afstand van het station Oosterbeek (Hoog) en op 5 minuten van de halte der Ooster-stoomtram (Arnhem—Driebergen). Het biedt gelegenheid tot opneming van 16 patiënten. Beneden is een ruime suite beschikbaar voor bet- en zitkamer, boven groote slaapkamers met balkon, elk voor 4 patiënten. In den tuin bevindt zich een lighal, waarin de patiënten bij elke weersgesteldheid buiten kunnen liggen. Er worden alleen mannelijke personen opgenomen, die in het eerste stadium van loogtuberculose verkeeren. Opneming kan alleen geschieden na toezending van een attest, hetwelk moet worden ingevuld door den huisdokter van den patiënt. Formulieren voor dit attest worden door den directeur der inrichting, franco aan belanghebbenden toegezonden. Bedlegerige patiënten worden niet opgenomen. De verplegingskosten zijn bepaald op f 1,25 per dag. leder patiënt ontvangt hij aankomst een ligstoel en mag deze niet verwisselen, dan met goedvinden van den directeur. De maaltijden bestaan uit: 8 uur: ontbijt met brood (wit-, bruin- en roggebrood), boter, een ei, thee en een glas melk. 11 uur: een glas melk. 1 uur: middagmaal. Groente, vleesch, aardappelen en meelspijs. 5 uur: brood met kaas of een ei, thee en een glas melk. 8 uur: pap. Aanvragen tot plaatsing moeten gericht worden tot den directeur, J. J. Caenen, Boschlust, Oosterbeek, die gaarne bereid is alle inlichtingen te geven. Het comité van toezicht over het Herstellingsoord bestaat uit de dames: mej. A. U. Manden, adj .-directrice Gemeente-Ziekenhuis; jhvr. H. v. Panthaleon v. Eek, Bezuidenhout; mej. Ph. Snethlage, Van Blankenburgstraat 22, allen Den Haag." Uit Het vaderland 29-11-1905
1906
"DRINGEND VERZOEK, Ondergeteekende, die gedurende 4 jaren het Herstellingsoord voor minvermogende Tuberculoselijders te Oosterbeek geheel voor eigen rekening exploiteerde, ziet zich door voortdurend te gering aantal patiënten en te weinig medewerking genoodzaakt zijne zoo nuttige instelling 15 April aanst. op te heffen. Daar hij door deze omstandigheid, geheel buiten zijn schuld, dan zonder middel van bestaan komt, vraagt hij wie genegen of in staat zou zijn, hem en zijn gezin te helpen door hem een betrekking te bezorgen. Prima referentiën staan hem ten dienste. J. J. COENEN, (4982) „Boschlust”, Oosterbeek". Uit Het Vaderland 17 3 1908
Andere latere namen: Vakantie kinderhuis en Anna Maria Lentinckhuis.
Het per 1 Mei 1902 geopende herstellingsoord „Boschrust", dat sinds geruimen tijd door de vele aanvragen te klein bleek te zijn, is op twee minuten afstands vervangen door een nieuw en grooter gebouw, geheel naar de eischen des tijds ingericht, aan drie zijden omgeven door veranda's en balcons. Uit Nederlands tijdschrift voor geneeskunde 1909.
Uit het Verslag van de Staatscommissie ingesteld bij Koninklijk Besluit van 3 Juli 1918 no. 25 blijkt dat Boschrust al in 1905 in Renkum genoemd wordt.
In de jaren 1904 - 1905 zijn er vele advertenties van Boschrust te vinden:
advertentie uit Het nieuws van den dag: kleine courant, 22-04-1904
Dr. Kersten komen we in de Wageningsche Courant van 1896 tegen als arts te Renkum. Rond 1904 verhuisd hij naar Heelsum.
Boschrust heet soms Boschlust.
Ik ken zelf wel het Sanatorium voor zenuwlijders Boschrust aan de Loolaan in Apeldoorn, geopend rond 1900 en als sanatorium gesloten rond 1973. Heb er gewerkt in de jaren 1978 - 1982 en kwam er daarna regelmatig tot 2000. Het was toen een soort AZC.
Deze foto is gevonden bij de Gelderse Beeldbank. Is dit een eerste versie van Boschrust, of een foutje? De rondingen boven de ramen zien we later niet meer terug.
Blijft de vraag: waar was het sanatorium Boschrust in Renkum voor 1910?
Wageningsche courant 20-3-1907
Het nieuwe Boschrust is gebouwd door de huisarts dr. Willem Kersten, die in 1907 (?) een perceel bos koopt aan de Hartenseweg van de familie Beels-Schimmelpenninck.
Een ansicht met de naam Boschrust duidelijk zichtbaar.
opname uit 1909, opnieuw is de naam Boschrust duidelijk zichtbaar.
Bij het Kadaster verschijnt met dienstjaar 1911 een eerste kaart (B1085) waar Boschrust op staat. In dienstjaar 1908 laat een oudere kaart B1070 een lege kavel zien.
Deze veldwerkkaart B1085 met dienstjaar 1911 geeft de functie aan: een sanatorium
Het kadaster zal dus duidelijk zijn. Dienstjaar 1911 betekend dat het gebouw is klaar gekomen in 1910 en volgens Demoed (De Westelijke Veluwezoom in oude ansichten) in het vanaf 1909 gebouwd als een herstellingsoord voor longlijders, en genaamd "Boschrust". Vanaf 1910 laat de heer Kersten advertenties in de Wageningsche courant verschijnen waarin hij percelen dennen te koop aanbiedt.
De Amsterdamse Vereniging Vacantie Kinderfeest (VKF) begint in 1905. Een groep Amsterdamse onderwijzers neemt dan het initiatief om Amsterdamse bleekneusjes eerst één dag, later drie dagen op vakantie te sturen.
In 1907 verschijnt ook deze oproep: "Helpt ons, ze één dag maar ta laten genieten van de altijd wonderheerlijke natuur in bosch en duin, op hei en strand. We vragen niet veel en.... een kind is gauw gelukkig." Reeds heeft de Amslerdamache Gemeenteraad f. 500 subsidie toegestaan". In het Algemeen Handelsblad van 08-06-1907
Nadat Sanatorium “Boschrust” werd gesloten en dus leeg kwam, heeft de Gemeente Amsterdam het gekocht voor het Amsterdamse Kinder-Vacantiefeest, om daar een vakantie kinderhuis te beginnen. Het gaat opnieuw open op 21 april 1927. Het pand biedt plaats aan 65 kinderen.
Vader en moeder Cramm werden rond 1927 de nieuwe beheerders. Hun zoon Charles was toen ongeveer 8 jaar en naar hem is later in Renkum een straat genoemd, de Charles Crammweg.
W. Kersten (1866 - 1933) was gehuwd met A.H. Kersten-Westerman (1869 - 1955). Kersten is in 1929 van zijn woning aan de Utrechtseweg 47, Renkum naar Heemstede verhuisd.
kadasterkaart met dienstjaar 1933. Het kinderhuis heeft hier nog geen vleugel aan de linker- achterkant. Vanaf 1960 verschijnt die zijvleugel.
Vacantie-Kinderfeest Renkum, later bekend als het Anna Maria Lentinckhuis.
In 1939 ontvangt de afdeling Amsterdam van den Bond van Ned. Onderwijzers een erfenis van de heer Lentick, met de bepaling dat het huis naar zijn in 1936 overleden echtgenote het „Anna Maria Lentinkhuis" moet worden genoemd.
De familie Cramm heeft tot eind 1959 het beheer gedaan en daarna de fam. Gademan.
Ansicht gelopen in 1972. Te zien is dat het leeg staat.
kadasterkaart met dienstjaar 1977.
kadasterkaartmet dienstjaar 1990. Het oude Vankantie kinderhuis is nog te zien. In rood (stichting van een nieuw pand) verschijnt het latere Campman met een dienstwoning.
De Stichting Heemkunde Renkum heeft een uitgebreid verhaal over het Lentinckhuis op haar website staan. En hier hun verhaal over Boschrust.
Helaas, niets over de periode 1901 - 1909
Tegenwoordig staat er restaurant Campman II.
1958 - 1983.
Van de Stichting Hervormd Bejaardencentrum (SHB) het andere rusthuis van de SHB was het N.O.V, dat was aanvankelijk bestemd voor gepensioneerde onderwijzers.
Stichting Hervormd Bejaardencentrum met de tehuizen De Veilige haven en De Bosrand.
Op de hoek van de Oranjeweg en Hartensteinlaan/ Jan van Riebeeckweg. Tegenwoordig vinden we op deze plek Residence Hillenbos.Het huis heeft van pakweg 1968 tot ergens 1983 bestaan. Hoe snel kun je kapitaal vernietigen.
1970: In dit tehuis verblijven ± 45 bejaarden, die in 1971 worden overgebracht naar een geheel nieuw bejaardencentrum Overdal, dat ± 80 bejaarden gaat huisvesten. En er gingen bewoners naar de Molenberg.
Zuster Korn was de directrice van "de Bosrand" en heeft samen gewerkt met de andere huizen die onder de Stichting Hervormd bejaardenhuizen viel.
Een verhaal over de Oranjeweg en de Bosrand bij Heemkunde Renkum
Een foto van de Borand van G van Roden bij het Gelders Archief.
Boek: Blik op Overdal van M. Rosing uit 2002. Een boek over het 25-jarig bestaan van het verzorgingshuis Overdal in Oosterbeek. Het schetst de opkomst van de Stichting Hervormd Bejaardencentrum in de jaren vijftig. De Stichting die met de overname van De Veilige Haven en met de bouw van de Bosrand Overdal en de Molenberg een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de ouderenzorg in Oosterbeek.
Lees meer over de Branding bij bijzondere huizen en villa's.
Vanaf 1966 wordt de naam rusthuis de Branding in de kranten gebruikt.
Sinds 2007
Lees hier meer over dit herstellingsoord en de Buunderkamp.
Verpleeghuis van 1961 - 1973
Ook bekend als pension Koel. Oorspronkelijk een pand, gebouwd rond 1897.
Pension "Casa Rusticana", werd begin 1900 bewoond door boekhandelaar W. Veenendaal.
In 1906 zien we een eerste advertentie van het pension Casa Rusticana.
In 1922 is uitbater de weduwe W, Veenendaal.
Mw. Veenendaal, Boekhandel, Pension ,,Casa Rusticana", Heelsum
Het grote huis heeft daarna jarenlang onderdak verleend aan cuisinier P. Koel en zijn gezin. Na 1945 bleef het nog pension onder leiding van de famille M.C. Scharwachter.
In 1923 is W.P. van de Berge de uitbater.
"Neeltje de Boer, geboren te Grootebroek op 12 september 1873. In Lekkerkerk werd zij hoofd van de Oisterwijkse Schoolvereeniging in de periode 1913-1931. Het bestuur van de OSV was in 1931 niet meer tevreden over haar activiteiten. Ze zat ziek thuis met psychische problemen. Op advies van de Pensioenraad nam ze op 29 september 1931 ontslag. Op 10 november 1931 vertrok ze naar pension Casa Rusticana in Heelsum". Bron
Verloofd: HILLEGONDA KOEL en JAC. J. SMAAL. Heelsum, „Casa Rusticana". Utrechtsche Straatweg 68. 10 April 1932.
Onduidelijk: Dhr P Koel is de cuisinier. Is dat dezelfde Koel die we ook kennen van pension Grindhorst
Na de WWII zien we als contactpersoon: M.C Scharwachter.
Uit de Trouw van 22-5-1973: "Het verpleeghuis voor demente bejaarden 'Casa Rusticana' in Heelsum (Gld.) zal in augustus worden gesloten. De 25 personeelsleden zullen ander werk moeten zoeken. Ook de 40 bejaarden moeten elders worden ondergebracht. Het tehuis is in de huidige opzet niet rendabel meer."
Dorpsstraat 83 - 85, (oud adres)
Bij Manasse kun je er een ansichtkaart van kopen.
In 1866 opent er een Dames-Kostschool (Inrigting voor opvoeding en onderwijs) in Renkum. Zelf ken ik het pand nog dat er een Albert Hein winkel was, tegenwoordig een Hema.
"De villa's Dorpsstraat 83-85 van de fam. Ploem, waarin mej. Ploem later haar kostschool hield (in 1913 tot dubbel winkelhuis verbouwd)". Demoed pagina 229
"In 1862 was het pand van de heer Ploem en werd het bewoond door de heer Muntendam. Hij bewoonde het hele huis. In 1870 woonde bakker Geerkema hier. In 1876 gaar het huis over in het bezit van de heer Van de Goot, die zeer rijk was. Hij woonde daar met zijn zusters en daarna had mej. Meindersma er een dameskostschool. Uiteindelijk wordt het verkocht aan Beekhuizen en Corton. (Cees Burgsteyn: De langs de woning gelegen diepe steeg voerde naar het café 'De Groene Jager', dat van dezelfde eigenaar was als die van de kapsalon. Na de verbouwing tot woning van de kostschool hebben hier nog jaren de dames Bekkering gewoond.") Uit : Huizen in Renkum, studie van den Born, HGR 2005
De plaatselijke Schoolcommissie van Renkum en Oosterbeek wil graag verklaren dat het Instituut van mejuffrouw A. M. M. Brouwer alle aanbeveling verdient. In 1864 opende zij al een "une maison déducation a Baarn". In 1875 vertrekt mw. Brouwer met de gehele kostschool naar 't Buiten, voorheen het oude Kromhout te Brummen.
Kostschool van eerst de dames Ploem en daarna mej. L.T. Meindersma.
"De dameskostschool was in die jaren blijkbaar goed bezet. Boven de woning van de fam. Hurkmans had men een overdekte loopbrug, die beide panden met elkaar verbond, zodat men ook de bovenverdieping van dit pand kon gebruiken. In 1912 is de kostschool verplaatst naar Heelsum. De nieuwe eigenaren lieten het pand toen verbouwen tot twee afzonderlijke panden. In 1913 betrok de fam. Beekhuizen het linker gedeelte en had daar een meubelmakerij en een galanteriewinkel. Het rechter gedeelte werd door de fam. Corton betrokken". Heemkunde 1993 nr 2
Naast het winkeltje van de dames van de Helm stond dan de "Dameskostschool". Hier werden in die jaren de dochters van de welgestelden, toevertrouwd aan de dames Ploem en Meinersma. Deze kostschool had een goede naam, en dat niet alleen bij de ouders, maar ook bij de studenten uit de naburige landbouwstad Wageningen. Want na een uitbundig bierfeest, wilden deze wel eens een poging ondernemen om de kostschool binnen te dringen, om wat meer aandacht aan een jonge schone te wijden. Of dit ze ooit in werkelijkheid gelukt is, vermeld de geschiedenis niet. Zeker is wel, dat de kostschool in die jaren goed floreerde, want het toch al ruime pand werd al spoedig te klein, zodat men ook de bovenverdieping van het naburige pand hiervoor ging benutten. Om dit te kunnen realiseren, had men hiertoe over de tussengelegen steeg een loopbrug gebouwd. Deze bovenverdieping was gelegen boven de toenmalige slijterij annex winkel voor koloniale waren, van de firma Hurkmans. Na het verhuizen van de dameskostschool in 1910, was in bedoelde bovenverdieping gedurende enige tijd een zogenaamde Herensociëteit gevestigd" Uit Bomen over Renkum, Cees Burgsteyn; 2002
"Benoemd tot hoofd der gesubs. dag- en kostschool voor meisjes te Renkum mej. Meindersma".
De wekker; nieuwe bijdragen voor het onderwijs jrg 40, 1881, no 38, 11-05-1881
"Renkum. De alhier gevestigde kostschool voor jonge jufvrouwen heeft met 1 April j.l. opgehouden te bestaan door het vertrek van Mejufvrouw A. W. du Moulin naar Vianen." Uit de Nieuwe bijdragen ter bevordering van het onderwijs en de opvoeding, voornamelijk met betrekking tot de lagere scholen in het Koningrijk der Nederlanden, voor den jare ..., 1861
In 1893 verhuisd naar Heelsum, Aan de Beek 1. Tegenover huize Bergzicht.
Te Koop: Het nieuws van den dag : kleine courant, 19-06-1899: "Het Heerenhuis a/d Dorpstraat te Renkum, waarin is gevestigd het Instituut voor Jonge Dames van Mej. Kaijser, met daarachter gebouwde School en Gymnastieklokalen, benevens Tuin, groot 8 Aren 72 Cent. Het Huis bevat beneden 3 groote Kamers, waarvan 2 en-Suite ; boven 5 Kamers, waarvan 3 en-Suite en kleinere Kamer; voorts Keuken, Kelder en Zolder".
In 1912 is de kostschool verplaatst naar Heelsum. (volgens Burgstein; Bomen over Renkum, p. 241)
De schrijver Wes Beekhuizen heeft er vanaf 1912 gewoond: "toen wij in de voormalige Kostschool woonden hielden wij er ook zo'n krulstaart op na die in het najaar geslacht werd. Ons varkentje liep dikwijls vrij in de tuin rond en zo kon het gebeuren dat het eens in onze meubelwinkel aan de Dorpsstraat verzeild raakte, daar veel bekijks trok en aan groenteboer van Dijk de conclusie ontlokte dat Beekhuizen nou ok al keujes verkocht".
Wes Beekhuizen; Groen was mijn dorp; 1973: "Naast huize van der Helm rees een hoog, gaaf pand op, waarin tot omstreeks 1905 een kostschool gevestigd was geweest. Deze school voor meisjes heb ik dus niet als zodanig in gebruik gezien maar oude Renkumers wisten er wel het een en ander van te vertellen. De dames Ploem en Meinersma hebben daar de scepter gezwaaid over de dochters van welgestelde landgenoten en het was er niet altijd even rustig. Wageningen bezat in die dagen nog geen Hogeschool maar er was wel een landbouwschool en de studenten daarvan brachten tijdens hun jaarlijkse rijjool graag een bezoek aan Renkum om de lieftallige meisjes van de kostschool te begroeten. De ondernemende jongelui probeerden dan via de voor- of achterzijde het gebouw binnen te dringen maar de directrice en de dienstmaagden stelden zich heftig te weer tegen die snode plannen.
"Zelfs in de Dorpsstraat mestten in die dagen tientallen bewoners een keutje en toen wij in de voormalige Kostschool woonden hielden wij er ook zo'n krulstaart op na die in het najaar geslacht werd". Wes Beekhuizen Groen was mijn dorp pagina 18
In de winter van 1944/45 zijn deze twee panden volledig verwoest.
Als de kostschool naar Heelsum verhuisd gaat het verhaal verder bij "Het Huis te Heelsum" op deze pagina, even scrollen.
UITZOEKEN; Cees Burgsteyn: de dameskostschool van de dames Meyer (Bomen over Renkum, pagina 228)
in het adresboek 1920 staat: Cronjéweg F 43
Hoofd en eigenaar is Maria Elisabeth van den Bosch tot 1923.
Mw. van den Bosch kennen we ook van Klein Sonneberg
Uit een advertentie van 1927: Rusthuis „Dennenoord" Utr.weg B99 -- Heelsum. Opname van rust- en hulpbehoevenden, zenuwpatiënten, of beginnend longlijden. Boschrijke omgeving. Deskundige verpleging. Condities: Kamers vanaf f 5.— per dag, kinderen vanaf f 2.50 per dag. Inlichtingen: Dr. G. H. O. Van Maanen, Oosterbeek. Ook zeer geschikt voor rustige pensiongasten.
Na de oorlog in gebruik door Indische Nederlanders
1972, een part. bejaardenhuis te Oosterbeëk met prima accommodatie en lichte verpleging.
In 1978 komt er nieuwbouw.
Het sanatorium Renkum, later Dennenrust is gebouwd in opdracht van dr. W. Kersten uit Heelsum, voor dr. Haverkorn van Rijsewijk, door de architect M.A. van Nieukerken in 1907. Dit jaartal komt uit een boek over deze architect. En uit het telefoonboek van 1905 haal ik:
.
Dan zal het verhaal van de architect net niet geheel kloppen. Al in 1904 begint dr. Haverkorn van Rijsewijk met de bouw van zijn sanatorium. In de Oosterbeekse Courant van 25-06-1904 staat: "Bij uitspanning 'Nol in 't Bosch' wordt door Dr. Haverkorn van Rijsewijk (geneesheer-direkteur) een herstellingsoord voor longlijders opgericht." Het herstellingsoord wordt in 1905 in gebruik genomen.
"Dokter Haverkorn van Rijsewijk begon, kort nadat hij zich als jong arts in Renkum vestigde,.op velerlei gebied activiteiten te ontplooien. Hij werd spoedig gemeenteraadslid, later zelfs wethouder, het Oranjecomité kreeg in hem een eminent voorzitter, hij stichtte het sanatorium Dennenrust voor longpatiënten en voor de oprichting van Het Groene Kruis is hij ook de stuwende kracht geweest". Uit Wes Beekhuizen, pagina 224.
De naam Dennenrust kwam later in 1930.
"Het "Herstellingsoord Renkum voor beginnend longlijderessen" van dokter Haverkorn van Rijsewijk lag aan de Zandweg naar Bennekom even voorbij Nol in 't Bosch. Het werd gebouwd door de Renkumse aannemer Van Scherrenburg. Dokter Haverkorn van Rijsewijk kon er als eigenaar en geneesheer-directeur volgens zijn eigen inzichten behandelen. Om zich te profileren onderscheidde hij zich met zijn kleine sanatorium en zijn behandeling nadrukkelijk van het grote ONO. Bij de kleinschaligheid behoorde dagelijks bezoek en aandacht van de arts aan ieder van zijn patienten. Oranje Nassau's Oord was een tot het verplegen van tbc-lijders omgebouwd paleis. Ook de locatie werd er voor aangepast; in 1901 werd er een hele wal opgericht om de patiënten - die veel in de buitenlucht moesten kuren - tegen de oostenwind te beschermen. Het herstellingsoord van dokter Haverkom van Rijsewijk werd naar eigen ontwerp als sanatorium gebouwd en de lokatie was goed voor het doel uitgezocht, het lag meer beschut dan ONO. Er was plaats voor tien patiënten, er waren drie tweepersoonskamers en vier eenpersoonskamers en een badkamer. Er was een keuken en een kamer voor een inwonende verpleegster, een wacht- en een spreekkamer. Bij het gebouw werd bij de ingang een arbeiderswoning gebouwd (1905) voor een tuinman. Bij het nieuwe gebouw waren ruime lighallen en het gebouw had brede balkons zodat patiënten 'de zuivere lucht, het onmisbare medicijn met volle teugen tot zich kunnen nemen'. Met de bouw werd rekening gehouden dat licht en lucht vrije toegang hebben. Op de vloer linoleum, makkelijk stofvrij en schoon te houden. De verwarming was ideaal al. centrale warmwaterinrichting, dus zonder rook en stof. 's Avonds gasoline gloeilicht. Wes Beekhuizen beschrijft in 'Groen was mijn dorp', dat de firma Beekhuizen de inrichting verzorgde. De leiding van de kliniek zorgde voor stipte orde en reinheid. De patiënten kregen vijf maaltijden per dag waarvan twee warm. Het herstellingsoord Renkum werd in april 1905 geopend. ONO was een 'volkssanatorium'. Er was plaats voor zo'n 100 patiënten. Voor on- en minvermogenden was er een fonds waaruit de verpleegkosten betaald werden. Haverkorns herstellingsoord had dat niet, de patiënten komen uit de gegoede klasse. De verpleegprijzen waren hoger dan ONO al vanaf f 3,50 per dag, terwijl dat op ONO f2,20 - f4,- was (inclusief medicijnen)". Bron: Annelies Hoogmoed.
"Verschenen is het eerste verslag van het herstellingsoord Renkum te Renkum, voor een beperkt getal longlijderessen. In Mei 1905 werd dit herstellingsoord geopend door Dr. K. Th. Haverkorn van Rijsewijk. Het getal plaatsen werd, met het oog op de vele aanvragen, gebracht van 8 op 10 en daarna op 11. Bovendien is in het najaar van 1906 eene afdeeling voorn eebeperkt getal longljjders geopend in Villa Anna gelegen aan den Nieuwenweg te Renkum voor 6 mannnelijke patiënten. In het geheel werden 66 Zieken opgenomen, terwijl op 1 Jan. 1908 aanwezig waren 8 dames- en 4 heerenpatiënten. Niet lijdende aan tuberculose waren 6 patienten. Twee werden opgenomen ter waarneming, 2 prophytactisch, terwijl 2 zieken om andere redenen eerst een rustkuur doormaakten. De gemiddelde verblijfsduur was 126 dagen. ... Na hun vertrek werd met de meeste patiënten contact gehouden. Oók hier bleek de goede nawerking van het sanatoriumleven en werden van bijna allen goede berichten ontvangen". Uit Het nieuws van den dag: kleine courant 25-02-1908
Helaas, het sanatorium Dennenrust staat niet op deze ansicht. Het gaat om een dienstwoning, die ook zichtbaar is op de luchtfoto hierboven, op de hoek van de 2 paden, boven Dennenrust.
Over de bouw van het Herstellingsoord Renkum is een brief bewaard die dokter Haverkom aan zijn moeder schreef. Hij rekent haar voor hoeveel er geïnvesteerd moet worden en wat de exploitatiekosten zijn. Hij heeft een startkapitaal nodig van f 19.000,- Dit is voor aanschaf van het terrein twee bunder bosgrond voor f 2000,-, de bouw van het herstellingsoord en lighallen, de inboedel, twee jaar salaris voor een inwonende zuster en meid en kosten elektriciteit. Hij schetst ook het slechtst mogelijke scenario: als er in twee jaar geen enkele patiënt komt, stoot hij de inrichting af. Het verlies zal dan f 14.000 zijn. Maar met een bezetting van vijf patiënten raak je uit de kosten en ieder patiënt meer doet de winst evenredig toenemen. Het gebouw is berekend voor 8-10 patiënten. Door van zijn vrouw's geld een paar duizend te lenen, kan het project van start gaan. Bron: Annelies Hoogmoed.
In 1914 was er een uitbreiding, waardoor het aantal bedden van 10 naar 15 werd gebracht. Ook werd toen de hal vergroot, er kwam een ruimere behandelkamer en een spijslift. Annelies Hoogmoed heeft een net iets andere tekst: "Het herstellingsoord werd tussen 1905 en 1916 drie keer vergroot (1907, 1913 en 1916), tot een capaciteit van 20 tot 24 personen. Niet te groot, wat dat is tegen de uitgangspunten van de dokter".
Het
sanatorium voor longlijders "Herstellingsoord Renkum' werd in 1930
overgedragen aan de Vereniging Dennenrust. Gelegen in de gemeente
Renkum, te midden van de uitgestrekte bossen."De Nederlandsche Vereeniging tot het Oprichten en in stand houden van Herstellingsoorden voor Handels- en Kantoorbedienden, Handelsreizigers en Handelsagenten, die bijna 5000 contribuanten in Nederland telt, kan in haar eerste ' herstellingsoord Dennenheuvel, gelegen te Ossendrecht (N.-8r.),. dat geheel aan alle daaraan gestelde eischen voldoet het geheele jaar rustbehoevenden en zenuwzieken opnemen. Verleden jaar was de vereeniging. doordat zij de beschikking had over een belangerijk bouwfonds, hetwelk in dat jaar aanzienlijk vermeerderd was door de opbrengst van een loterij, in slaat een bestaand particulier sanatorium voor t.bc patiênten in Renkum (G.) aan te koopen. Dit tweede herstellingsoord is 1 Januari 1931 in handen der vereeniging overgegaan en zal den naam dragen van Dennenrust". Uit Het Vaderland: staat- en letterkundig nieuwsblad 04-02-1931
"Het bestuur van de Nederlandsche Vereeniging tot het oprichten en instandhouden van Herstellingsoorden voor handels- en kantoorbedienden, handelsreizigers en handelsagenten, welke vereeniging het Herstellingsoord „Dennenheuvel" te Ossendrecht en het Sanatorium „Dennenrust" te Renkum in exploitatie heeft, bericht, dat op genoemd sanatorium thans een Röntgen-installatie is geplaatst, waardoor het mogelijk is geworden het opnemen van longfoto's en het doorlichten van patiënten op het sanatorium zelf te doen geschieden. De eerste met bedoelde installatie genomen proeven zijn schitterend geslaagd". Uit Bredasche courant, 05-09-1932.
In 1932 kreeg men een eigen röngtenapparaat.
Telefoonboek 1935: Dennenrust Sanatorium v. Handels- en kant.bed., handelsreiz. en handelsagenten (ook v. particulieren.) nummer 234.
"JUBILEUM ZR. W. G. NIKERK. Directrice van „Dennenheuvel. Dezer dagen heeft Zuster W. G. Nikerk, directrice van het Herstellingsoord „Dennenheuvel" te Renkum, haar 12,5-jarig ambtsjubileum herdacht. Zr. Nikerk werd te Arnhem tot verpleegster opgeleid. Vervolgens was zij 4 jaar als diacones werkzaam aan het Wilheimina Gasthuis te Amsterdam, om vervolgens door „Bronovo" te 's-Gravenhage als diacones uitgezonden te worden naar Tjikini (Ned. O.-Indië), tegenwoordig de Emma-Inrichting te Weltevreden, genoemd naar de stichtster, wijlen Koningin Emma. Na 7 jaren in Indië haar beste krachten te hebben gegeven, was zij 6 jaren wijkverpleegster der Hevea-fabrieken te Heveadorp en vervolgens 6 jaar particulier verpleegster. In 1924 werd zij tot directrice van „Dennenheuvel" benoemd, een stichting van de Vereeniging tot het exploiteeren van Herstellingsoorden en Sanatoria voor Handels- en Kantoorbedienden, Handelsreizigers en Handelsagenten. Door haar liefde- en tactvolle leiding en haar zakelijk inzicht wist Zr. Nikerk zich algemeen achting te verwerven". Uit: Arnhemsche courant 13-10-1936
De groote Dennenheuvelfilm, die naast een weergave van het leven in het herstellingsoord en sanatorium, de inrichtingen en hare omgeving zelf toonde. De inhoud was zeer belangwekkend, en doordat door de geheele film een aaneengesloten verhaal liep, was er ook een zekere spanning. Op duidelijke wijze geeft de Dennenheuvelfilm een beeld van het sympathieke werk dezer vereeniging en van de mooie resultaten, die zij met haar -■arbeid weet te verkrijgen. Niet alleen- de binnenopnamen in de inrichtingen zelf, doch ook de natuuropnamen in de prachtige omgeving, waarin de huizen gelegen zijn, waren zeer goed geslaagd, zoodat deze film met groote belangstelling werd gevolgd". Uit: Nieuwsblad van het Noorden 26-11-1937.
"De Haagsche Amateur Filmclub heeft voor de vereeniging „Dennenheuvel" een film in drie delen vervaardigd van het herstellingsoord „Dennenheuvel" in Ossendrecht (N.-Br.) en het sanatorium „Dennenrust" in Renkum (Gld.)" Uit: Haagsche courant, 29-11-1937
Begin 1940 is zuster Molenaar de directrice van Dennenrust.
"Het bestuur van de vereeniging Dennenheuvel bericht, dat haar herstellingsoord Dennenheuvel te Ossendrecht, dat door militairen tijdelijk was bezet, en haar sanatorium Dennenrust te Renkum, dat ook gedurende de oorlogsdagen was geopend, maar door een aantal patiënten was verlaten, beide weer in vol bedrijf zijn en patiënten zullen ontvangen". Uit: Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant, 29-06-1940.
De oorlog leverder weinig schade aan het pand men kon gewoon verder fuctioneren.
"In verband met haar vertrek naar het buitenland heeft mevr. Ch. M. Deterding -Knaack geschonken aan „ Vereninging Dennenheuvel", haar riante villa met de daarbij behorende 3,2 ha grond, gelegen aan de Soestdijkerstraatweg te Hilversum. De vereniging heeft besloten dit pand op zo kort mogelijke termijn als herstellingsoord te gaan exploiteren. Hiermede gaat zij naast het herstellingsoord „Dennenheuvel" te Ossendrecht (N.Br.) en een sanatorium „Dennenrust" te Renkum (Geld.) een derde herstellingsoord te Hilversum exploiteren." Uit De Tijd, 23-03-1955.
Dit wordt dan het Herstellingsoord Overbosch, later Dennenheuvel. In 1956 is het gedaan met de TBC. Het Rusthuis Dennenrust komt leeg te staan. "Wegens opheffing van Rusthuis Dennenrust, Hartenseweg 50, verkoop van inboedel". Uit de Hoog en Laag van 02-11-1956.
Dennenrust wordt daarna een bejaardencentrum voor gerepatrieerde bejaarden uit Indonesië. Of te wel: speciaal voor Indische en Molukseouderen. Rumah Kita wordt per 1 maart 1958 opgericht onder de naam Stichting Dennenrust. Zorg werd geboden in het voormalige sanatorium, een grote villa aan ongeveer 20 bewoners. Om te kunnen voldoen aan de grote vraag van ouderen werd in 1972 een nieuw gebouw geopend op hetzelfde terrein als de villa. Dit gebouw had een capaciteit van 130 plaatsen. Het bejaardenhuis groeide uit tot een verzorgingshuis met aanvullende verpleeghuiszorg. De naam Stichting Dennenrust verandert in Rumah Kita in 2008.
"Dennenrust bij Renkum tehuis voor repatrianten. Het voormalige sanatorium Dennenrust bij Renkum is de laatste dagen het beeld geweest van grote activiteiten. Het was daar aan de Hartenseweg echt geen rust onder de dennen. In dit sanatorium, dat ongeveer een jaar geleden door de (gelukkige) afneming van het aantal t.b.c.-patlënten, overcompleet werd, kreeg vorige maand een taak als tehuis voor ouden van dagen onder de repatrianten uit Indonesië toegewezen". Arnhemsche courant 08-03-1958
Tussen eind 2007 en februari 2008 gaat Rumah Kitah verhuizen naar een nieuw en modern woonzorgcomplex aan het Plein 15 Augustus 1 te Wageningen. Het ligt in de bedoeling Dennenrust af te breken en het geheel weer te doen opgaan in de natuur. Net als het naburige ITAL. Doch nood breekt wet: anno 2010 wordt Dennenrust gebruikt door het bejaardencentrum de Tollekamp uit Rhenen, zij bouwen in Rhenen op de oude locatie een geheel nieuw zorgcentrum. Op 4-7-2012 kunnen de bewoners weer terug naar Rhenen en komt Dennenrust weer leeg te staan. Later in 2012 wordt Dennenrust eigendom van een exploitatiemaatschappij (Egbert Schiphorst). Een ondernemer in de recreatieve branche, die het verzorgingshuis Dennenrust verbouwde en een bij de bestemming passende huurder vond: de stichting Jah-Jireh, een gemeenschap van Jehova’s getuigen. Men gaat verbouwen naar 85 appartementen en het moet in 2013 klaar zijn voor gebruik. Veel rumoer in de directe omgeving. Is Dennenrust gekraakt? "Jah-Jireh is op een uiterst slinkse wijze te werk gegaan, en heeft Dennenrust gekaapt." De gemeente Wageningen vindt dat de actuele bewoning van Dennenrust niet in het bestemmingsplan past. Nog meer rumoer. Er komt een oplossing en Jah-Jireh Wageningen kan blijven zitten.
1964
Graaf van Rechterenweg 55, Oosterbeek
1975
Een lokatie waar 14 bejaarden verzorgd kunnen worden met een Protestants Christelijke levensovertuiging.
1972
Voormalig Pension Jousma, werd in 1972 omgetoverd in Bejaardenoord Huize Elsje.
Een kleine woongelegenheid voor bejaarden die verzorging behoeven.
1964
1933
Volgens de BAG gebouwd in 1967. In 1968 werd op het westelijke gedeelte van het landgoed Heidestein het bejaardencentrum Heidestein gebouwd.
Woonzorg Heidestein heeft op de Bart Crumstraat 16 er in 1995 een nieuwe accomodatie bijgebouwd.
In 2015 komt het oorspronkelijke bejaardencentrum leeg te staan. Vanaf 2018 zijn er apartementen en studio's te huur.
De flat staat er nog en er worden kleine appartementen verhuurd
1935
Mogelijk is het pand aan de Paul Krugerstraat in 1907 de inrichting voor zenuwlijders van zuster De Vries te Oosterbeek (Hoog).
Herstellingsoord verplaatst van Oosterbeek naar APELDOORN, Oranjepark, waar gelegenheid is voor plaatsing van herstellenden, hulpbehoeven en en zenuwlijders, voor tijdelijk of doorloopend. Kinderen worden ook opgenomen. Directrice: R. DE VRIES, 1908
Voordat de JP Heye Stichting in 1909 begint was er een ziekenhuis op deze locatie. Lees over dit ziekenhuis verderop op deze site
Het ziekenhuis zal niet voldoende gebruikt zijn, want in 1909 werd het huis met omliggende grond verkocht aan de in het jaar daarvoor te Arnhem opgerichte „Vereniging tot het verzorgen, onderwijzen en opvoeden van zwakzinnige kinderen". Raadsvergadering 6 oktober 1909: Ziekenhuis Oosterbeek verkocht aan de J.P. Heijestichting. Het ziekenhuis werd hierna geheel omgebouwd en vergroot, en op 1 maart 1911 als J. P. Heye-Stichting in gebruik genomen.
Het voormalige ziekenhuis II in Oosterbeek staat in 1909 leeg: "Zwakzinnige kinderen. Onder leiding van den heer J. E. van Renesse, districtsschoolopziener te Arnhem, vergaderde in den laten namiddag Zaterdag te Utrecht de Vereeniging tot het opvoeden en onderwijzen van zwakzinnige kinderen. De voorzitter deelde mede dat verschillende terreinen voor een gebouw der vereeniging zijn bezichtigd en het oog is gevallen op een gemeentelijk ziekenhuis te Oosterbeek, gemeente Renkum, thans leegstaande en voor een gering, bedrag verkrijgbaar. De ingezetenen van Renkum hebben dit terrein beschikbaar willen stellen voor een lageren prijs. Welnu de vereeniging bezit een kapitaal van ƒ25,000, een som voldoende voor den aankoop van een gebouw; en een school, doch ook voor de exploitatie zijn gelden noodig. De afdeelingen der vereeniging worden derhalve opgewekt daarin bij te dragen, terwijl ook Rijkssubsidie steun zal verleenen. Medegedeeld wordt voorts dat een inwoner van Oosterbeek ƒ9OO heeft aangeboden op voorwaarde, dat de inrichting toegankelijk zij voor kinderen van alle gezindten. Dit nu zal het geval inderdaad zijn. Met algemeene stemmen wordt daarop besloten over te gaan tot het stichten van een algemeen opvoedingshuis en school: de J. P. Heyestichfing. Alvorens de vergadering te sluiten deelde de voorzitter nog mede, dat de school ruimte biedt voor 32 leerlingen, en het gebouw inwoning voor 20 kinderen. Nader zal overwogen worden of ook externen zullen worden toegelaten". De Tijd 27 9 1909
Jan Pieter Heye, wikipedia
De nieuwe courant 2 3 1911: "In tegenwoordigheid van vele belangstellenden had Woensdagmiddag de opening plaats van het tehuis voor zwakzinnige kinderen, de J. P. Heye-stichting te Oosterbeek. Deze stichting, ingericht in het geheel verbouwde ziekenhuis aan den prachtigen Oosterbeekschen Straatweg, dicht bij de Koude Herberg, vormt een school voor zwakzinnige kinderen van alle gezindten, met een opvoedingshuis, waaromtrent wij in ons Avondblad van Dinsdag jl. verschillende bijzonderheden mededeelden. Bij de opening op gisteren waren aanwezig een nicht van den dichter, bestuursleden van de afdeeling Arnhem en het hoofdbestuur van de Vereeniging tot verzorging, opvoeding en onderwijzen van zwakzinnige kinderen. De heer J. C. van Renesse hield de openingsrede. Daarna sprak dr. Gunning, schoolopziener te Amsterdam, die hulde bracht aan den heer Van Renesse en vervolgens dedirecteur. Een kinderkoor zong eenige liederen, waarna het gebouw bezichtigd werd"
In 1915 is er een westelijke uitbreiding met een lokaal en veranda,
1932: wat staat er nu: Nieuw School en bij het bijgebouw: Lighal van hout op betonnen fundering.
voormalige boerderij, rond 1995 verbouwd en laatstelijk opgeknapt in 2019 naar kantine voor het personeel
een kopie? van het gebouw hierboven ?
In 2011 gaat de Pluryn Hoenderloo Groep de oude gebouwen aan de Utrechtseweg voor jongeren met een lichte verstandelijke handicap slopen. De capaciteit wordt terug gebracht en er worden zes nieuwe paviljoens gebouwd.
Lees ook elders op deze pagina over het J.E. van Renessehuis op de J. P. Heyestichting
In 1868 geveild door notaris Kuijk Arnhem en omschreven als een herenhuis met 9 kamers, met een er naast gelegen wandelbos, weilanden en gelegen aan de Heerlijkheid Doorwerth.
Een kostschool voor jongedames was er eerder in Renkum aan de Dorpsstraat en was vanaf 1893 en in Heelsum, Aan de Beek 1. Tegenover huize Bergzicht.
ansichtkaart, gelopen 1906.
Op 6 september 1899 (datum ???) verhuisd de kostschool van de Dorpsstraat in Renkum naar 't Huis Heelsum dat al eerder was gebouwd. 't Huis Heelsum is meer geschikt dan de Renkumse locatie en voldoet aan eisen van hygiëne.
Opname vanaf de Kerkweg. In de omschrijving staat dameskostschool Heelum
In 1899 was Mej. J.C. Kayser de directrice.
In 1907 opent Villa Sonnevanck te Heelsum. Geen kostschool maar meer een tehuis voor een beperkt aantal jonge meisjes, die de eigenlijke schooljaren achter de rug hebben, maar zich nog verder algemeen wensen te ontwikkelen. Een soort uitloop van 't Huis Heelsum.
In 1908 staat er in de het Nieuws van den Dag: "Uit Renkum schrijft men ons, dat de dameskostschool,. thans gevestigd in 't Huis te Heelsum, te Heelsum, opgeheven zal worden. De opleiding van enkele meisjes zal evenwel voortgezet worden in de villa »Sonnevanck«, te Heelsum." Meer over Sonnevanck
1909: "De hotel-maatschappij „de Tafelberg", welke reeds eenige jaren en met succes het hotel „de Tafelberg" te Oosterbeek exploiteert heeft tevens de gunstig gelegen voormalige kostschool „Huize Heelsum" te Heelsum in exploitatie genomen. De schilderachtige ligging van en het fraaie wandelbosch om het huis maken het bij uitstek geschikt tot een 1e rang hotelpension. Wij vernemen dat het voor de Paschen reeds in exploitatie zal zijn".
Arnhemsche courant 22-02-1909
In 1909 wordt hotel-pension Heelsum geopend. Zie de Oosterbeeksche Courant van 10-4-1909.
De voormalige kostschool ” `t Huis Heelsum”, het tweede hotel in de keten van de Bilderberg. Hotel de Tafelberg was het eerste hotel.
"Jonge dameskostschool is nu Hotel-pension "t Huis Heelsum", geexploiteerd door dezelfde maatschappij als "Hotel de Tafelberg" in Oosterbeek". Oosterbeeksche Courant 10-04-1909
Later werden de eigendommen van Ogterop nog uitgebreid met hotel Wolfheze.
advertentie 1911
Rond 1911 wordt Huis Heelsum een Kinderkoloniehuis. In 1917 wordt 't Huis Heelsum verkocht aan C.V. Vacantie-Kolonies Nederland. En in 1918 wordt de nieuwe naam "Kinderkoloniehuis Heelsum". Koloniehuis v.d. Centrale Genootschap voor kinderherst.- en vakantiekoloniën. (Kolonie Huis Heelsum).
In 1935 staat in de telefoonlijst: Koloniehuis Huis Heelsum v.h. Centr. Genootsch. v. Kinderherst. en Vacantiekol. telefoon 22
Gedurende de Tweede Wereldoorlog werd het koloniehuis Huis Heelsum gevorderd door het Duitse leger voor een kindertehuis van de Nationalsozialistische Volkswohlfahrt, bedoeld voor opvang van Duitse kinderen die slachtoffer waren van de geallieerde bombardementen in Duitsland. Na de WWII (5-6-1945) zijn er 2 oorlogsslachtoffers opgegraven in het bos bij huize Heelsum, deze waren er gefusilleerd in de winter van 1944/45.
Na de oorlog zie ik nog de naam: Vacantie Kindertehuis Aan de Beek (kaart Tehuizen en Gestichten gemeente Renkum 1952 605).
Na de WWII wordt het koloniehuis weer hersteld, er komt ook een kleuterschool in. Het gebouw werd in november 1964 gesloopt. De nieuwe service-flat Koningshof werd op de oude locatie in 1965 geopend.
Koningshof is nieuw = rood en blauw het voormalige kinderhuis. Kadasterkaart 1965.
Ga naar de parkeerplaats van de Koningshof, die is op de plek van Huize Heelsum
Op deze foto, genomen van het Kerkje op de heuvel is goed te zien waar het huis stond. De wegen en de beek zijn er nog steeds op dezelfde plek. Je ziet het huis van de zijkant, de meeste foto's laten de voorkant zien. Op een foto hiernaast is het Kerkje in de achterdrond te zien.
de situatie in 1947. Eigenlijk zijn alleen de hoogtelijnen aangegeven voor het stuk waar dan (in het midden) nog het kolonie- vakantie-huis staat
Uit de Arnhemsche courant 30-09-1949
"In een bosryke streek, waar de geur van de dennen, de aarde, de zon en de zuivere lucht gezondheid moeten geven, ligt het huis Heelsum. Eén van de kolonies van het Centraal genootschap voor kinderuitzending; er zijn er nog meer, o.a. in Ellecom, Nunspeet, Epe, Zwartendyk, Kerdtjk en twee in Egmond aan Zee. Daartoe behoren ook enkele kolonies, waaraan een school ls verbonden, hetgeen in Heelsum niet het geval is. Kinderen, belemmerd en getemperd ln hun spel door ondervoeding, asthma, bronchitis en uitgeput door nerveusiteit, komen hier op ultdrukkelyk doktersbevel. Vyf lange weken in de zomer en zes weken in de winter, zyn ze daar en komen ponden aan. Mej. G. Abbing, directrice van dit huis, vertelde dat er soms wel eens een bij was, die acht pond in veertien dagen aankwam. Vaak menen de ouders, dat een zomerkuur beter is dan in de winter. Doch ln het warme jaargetyde komen de kinderen er thuis meestal ook nog wel eens uit en bewezen is, dat de winterkuur een iets beter resultaat oplevert. In het huis Heelsum worden alleen jongens en meisjes van zes tot veertien jaar ondergebracht. Veertien meisjes met diploma kinderverzorging houden de 86 kinderen de hele dag bezig; zij zorgen er voor, dat alles er netjes uit blijft zien. Niet alleen doen zy spelletjes met hen, doch verstellen en stoppen ook hun kleren. Er wordt verzocht ieder kind drie stel ondergoed mee te geven, wat er vaak niet is. Dan moet bijgevuld worden uit de klerenkast van het huis, doch ook hier kyken vaak lege planken de bezoeker aan. Indien de kinderen geen tandenborstels bezitten, worden die door het huis verstrekt; wanneer zij weg gaan, mogen zy die meenemen om thuis het gegeven voorbeeld te volgen.
In een sprookjesboek. We namen daarna een kijkje op de slaapzalen en waanden ons in een sprookjesboek. Zo zag de slaapkamer van de zeven dwergen van Sneeuwwitje er ook uit. Spierwitte bedjes, alles crème geverfd en op die bedjes knalrode dekens. Aan de kant rekken met miniatuur kleine wasbakjes, opgerolde handdoeken, glas, tandpasta en borstel. In de eetzaal zaten de kinderen net aan tafel. Borden vol werden er verorberd en dan nog het dagelijkse bord pap na. Van één tot drie uur wordt er gerust, waarna de zaal weer netjes achter gelaten moet worden. Immers bedden Opmaken doen de kinderen zelf en model! Dit is de plaats waar zwakke kinderen moeten aansterken en tot rust komen, waarna ze weer in staat zyn eens zo hard te leren en te werken. Hier wordt gepoogd de zwakke kern eruit te halen; hoofddoel is natuurlijk lichamelyk; toch is ook de geestelijke invloed van buitengewoon veel waarde.
BAG: gebouwd in 1968.
1996
gezicht vanaf de Heidesteinlaan 2022
Men behandelde er geen tuberculose gevallen, daarvoor waren er vele mogelijkheden in Renkum. Met moderne gemengde lighallen en zonnebaden. Zuster D.W.M. van Malsen was er in 1922 de gediplomeerde verpleegster die de Hut bestuurde. In 1935 is er een aanpassing van de doelstelling: Ouders in Indië en Verlofgangers. Kindertehuis „de Hut" Heelsum hoogste plaats op de Veluwe, alle scholen in de onmiddelijke nabijheid. Toezicht op huiswerk. Aanbev. door Dr. D. Bartling, psycholoog. Tijdelijk of voor vast. P. Geerling per adres. Verstrekt gaarne inlichtingen D. W. M. Van Malsen.
In 1928 bestierd door Geneesheer: Dr K. Th. Haverkorn van Rijsewijk en Zr: W. W. M. van Malsen.
Verkoop landhuis de Hut met garage en tuin Utrechtseweg kad. Sectie C no. 2305
groot 12 are. Oosterbeekse Courant 02-08-1941
HEELSUM, 28-3-1952. — Hedenmiddag is brand uitgebroken te Heelsum in villa „De Hut”, waarschijnijk door het uitbranden van een kraaiennest in de schoorsteen. Het rieten dak vatte vlam en aangewakkerd door de Oostenwind stond het dak spoedig in lichter laaie. De brandweren uit Renkum en Oosterbeek waren snel ter plaatse. Zij bestreden het vuur met acht stralen. Weldra kwam er assistentie van de brandweer uit Arnhem, die slangen uitlegde naar de Heelsumse beek om meer water te krijgen. De brand was inmiddels overgeslagen naar het pand Utrechtsestraatweg 25, genaamd „Ten Anker”, dat ook met riet. was gedekt. Ook hier brandde het dak af. Uit beide huizen had men inmiddels het meeste huisraad gered. Verzekering dekt de schade.
De zusters Oblaten van Assumptie hebben dit pand rond 1964 in bezit.
Jacoher wordt op twee andere plekken beschreven: kerken en bijzondere woningen, villa's.
Lees meer bij de geschiedenis van Renkum vwb Grunsfoort, Keijenberg, Quadenoord etc.
Oudere namen:
Het huis gebouwd door Berend Karman in 1849 (boerderij)
later herberg Bellevue
Het Anker,
Villa Goulet,
Kurhaus,
sanatorium Lingbeek,
Gelria,
nu
Hoog Heelsum.
In 1877 kocht Wilhelmus Hubertus Hoedt, wijnhandelaar uit Rotterdam, in de gemeente Renkum, aan de Utrechtseweg, een herenhuis met tuin en daarachter gelegen bouwland, samen 1 hectare, 17 are, 72 centiare voor f I. 4.500,—. Hij liet dit herenhuis verbouwen tot de villa Goulet.
Het herenhuis lag dicht aan de straat en werd omgeven door een pracht van een wandelpark.
In 1894 werd de villa Goulet, met huis en tuin, en een huis met erf en bouwland verkocht aan
Doctor Jan Daams, arts te Harmelen voor f I. 17.000,—.
Verkoop villa 'Goulet' herenhuis, koetshuis en tuin Utrechtseweg groot 2 ha 21 are 82 ca. Renkumsche Courant 19-03-1898
Uit de hand verkocht aan Dr. Marx Renkumsche Courant 02-04-1898
Op 29 april 1898 verkocht Doctor Daams dit bezit voor f I. 16.000,— aan Doctor Hendrik Willem Marx, gemeente-arts te Renkum. Dr. Marx liet de villa verbouwen tot een hotel en kuuroord. Er werd een eetzaal en een badhuis bijgebouwd. Onder de naam Hotel en Kurhaus. Tterwijl het geheel compleet werd gemaakt met een directeurswoning achter de villa. Het sanatorium en badruimte wordt gebouwd door de aannemer Joh. Mentink in oktober 1898. Voor een bedrag van Hfl. 17.340,-. Men kon onder meer kiezen uit Russische stoombaden en Romeinse baden.
Dr. Marx laat het jaar daarop werd bij de woning een sanatorium gebouwd, hetwelk dienst deed als Kurhaus Bad Heelsum. En het geheel werd compleet gemaakt met een directeurswoning achter de villa.
Het Kurhaus stond op een groot en dichtbegroeide terrein, dat met de achterzijde aan de Fluitersmaat grensde. Dit gedeelte was in Renkum bekend als Gelria. Gelria was te vinden aan de zandweg, later Kurhauslaan tegenwoodig Theophile de Bockweg. In 1876 werd dit stuk natuur aangekocht door de heer den Hoed. Deze heer was vrijgezel en zeer welgesteld en van beroep wijnhandelaar. Hij liet een tweetal woninkjes welke aan de Utrechtseweg op zijn terrein stonden afbreken. In plaats daarvan bouwde hij in 1895 een voor die dagen riant herenhuis, villa "Goulet" genaamd.
Hij liet het herenhuis, omgeven door een pracht van een wandelpark.
1903: Tot directrice van het Sanatorium Kurhaus Bad-Heelsum, te Renkum, is benoemd Mejuffrouw H. Schimmel, te Amsterdam.
Villa "Hetty" aan de Heelsumschestraatweg is in 1906 aangekocht door Mej. Mees.
De Oosterbeeksche Courant van 2 januari 1904 bericht "dat het Kurhaus Bad Heelsum een hoogst belangrijke uitbreiding heeft ondergaan, door het landgoed 'Voortstreven' er door aankoop aan toe te voegen. Ook de aangrenzende villa van Generaal van Vliet is gehuurd om ingericht te worden voor de verpleging van lijders tegen verminderd tarief". (Met de villa van de Generaal werd Casa Cara, nu Utrechtseweg 126, bedoeld, vroeger ook deel uitmakend van Voortstreven). Ook was Dr. Marx korte tijd samen met Jacob Portielje eigenaar van ongeveer 2 hectare van het grondgebied van 'Avondrust'.
Volgens de verhalen heeft het kurhaus nooit gefloreerd. Er is een faillissement en nog een doorstart in 1905 en 1909. Helaas, in 1915 werd het verkocht aan dr. Lingbeek uit Arnhem om als herstellingsoord te worden ingericht.
Enige tijd later lijkt er een ommekeer te komen. In de Oosterbeeksche Courant van 16 september 1905 werd de verkoop van de "thans in volle exploitatie zijnde geneeskundige badinrichting Kurhaus 'Bad Heelsum" aangekondigd, op 21 september 1905 in het Sociëteitsgebouw naast het Tramstation te Heelsum door notaris E.D. de Meester.
"Bij vonnis der Arrondissements-Rechtbank te Arnhem, d.d. 1sten Februari 1909 is Doctor HENDRIK WILLEM MARX, geneesheer van het Sanatorium te Heelsum, verklaard in staat van faillissement, met benoeming van den E.A. Heer Mr. P. F. A. CREMERS tot Rechter-Commissaris en van den ondergeteekende tot Curator. Mr. C. DE KEMPENAER. Arnhem, 8 Febr. 1909". Uit de Arnhemsche courant 09-02-1909
Uit kranten lezen we op 13 februari 1909 in de "Renkumse courant" dat notaris de Meester uit Heteren aankondigt dat hij op 9 maart in Hotel Remmerde te Renkum publiek zal verkopen het "Kurhaus Bad Heelsum".
Op 13 februari 1909 is in de "Renkumse courant" te lezen dat notaris de Meester uit Heteren aankondigt dat hij op 9 maart in Hotel Remmerde te Renkum publiek zal verkopen het "Kurhaus Bad Heelsum".
\
In 1910 is K.J.J. Tiddens de eigenaar.
Andere naam Sanatorium Lingbeek.
Er is een faillissement en nog een doorstart.In 1915 werd het verkocht aan dr. Goswijn Willem Sanne Lingbeek (1860-1939) uit Laag Soeren - Arnhem om als herstellingsoord te worden ingericht.
"Dr. G. W. S. LINGBEEK, te Heelsum (Gid.) zoekt voor zijn begin 1910 te openen Sanatorium; eene Dame van. goede familie, doorkneed in alles wat de huishouding betreft, en eenigszins op de hoogte van ziekenverpleging, Althans takt bezittend om met zieken om te gaan, genegen en in staat om als directrice op te treden in een klein eerste klasse Herstellingsoord." Uit Het nieuws van den dag 20-11-1915
Marx en Lingbeek kenden elkaar. beiden waren sinds 1902 oprichters en bestuursleden van de „Geneeskundige Vereeniging voor pliysische Therapie en Hygiëne"
"Tot 1915 heeft het nog dienst gedaan als herstellingsoord voor long-patiënten, met onder andere dokter Lingbeek als directeur. Na 1915 heeft het enkele jaren leeg gestaan. De gebouwen begonnen al snel in een zekere staat van verval te geraken, totdat het gehele bezit werd aangekocht door de Amsterdamse Bank". Uit Burgsteyn, Bomen over Renkum pagina 73
Tot 1915 heeft het nog dienst gedaan als herstellingsoord voor long-patiënten, met onder andere dokter Lingbeek als directeur. Omdat er veel meer herstellingsoorden aanwezig waren, zal waarschijnlijk de concurrentie te groot zijn geworden.
Na 1915 heeft het enkele jaren leeg gestaan. De gebouwen begonnen al snel in een zekere staat van verval te geraken, totdat het gehele bezit werd aangekocht door de Amsterdamse Bank. Lingbeek probeert nog wel een herstart in 1920:
Dr. G.W.S. Lingbeek verkocht het sanatorium op 31 oktober 1921 aan de Amsterdamsche Bank, die het voormalige kurhaus/sanatorium als vakantie- en herstellingsoord voor het eigen personeel wilde inrichten. De exploitatie ging berusten bij de Vereeniging “Amsterdam”, die onder de leden een prijsvraag uitschreef voor een geschikte naam. De heer Regtering ontving de eerste prijs voor zijn idee om het Hoofdgebouw de naam ‘Gelria’ te geven en de dependance ‘Klein-Gelria’ te noemen.
directeurswoning van Gelria
"Het pension bleek eigendom te zijn van een groote Amsterdamsche bank, en bestemd als vacantieoord voor haar employe's; de hoogeren mochten 't eerst veertien dagen kiezen, dan de gehuwden, die met hun vacantie nemen afhankelijk waren van de schoolgaande kinderen, dan de ongehuwden in voor- en naseizoen, tot eind October toe, en reeds in Maart aanvangend. Zoo was het vrijwel 't heele jaar door open. Van November tot en met Maart werd het grootste deel van het personeel ontslagen. Een klein gedeelte bleef voor de schoonmaak en allerlei werkzaamheden, die er den korten tijd dat er geen gasten waren, te doen bleven". Uit: G.J. Peelen; De ongerepte uitzet, 1934. Pagina 87, dit gedeelte gaat over de periode 1918 - 1923.
De bank liet het Kurhaus verbouwen en inrichten tot herstellings- en vakantieoord voor haar personeelsleden. De naam "Kurhaus" werd veranderd in "Gelria". Zo brak een nieuwe glorie-periode aan.
Uit G.J. Peelen: De ongerepte uitzet. pagina 87"Fanny stond voor den spiegel, in haar nieuwe kamertje, klein en hoog, maar frisch en met een prachtig uitzicht. Na een lange, vermoeiende treinreis waren ze 's middags tegen vieren in Arnhem aangekomen, en vandaar verder gegaan met de electrisehe tram, die voor „Gelria", hun nieuwe tehuis, stopte. De ontvangst door de directrice was zakelijk, maar niet onvriendelijk geweest. Ze had hun 't pension laten zien, met zijn bijgebouwen en hun de bedoeling uiteengezet. Nu begrepen ze ook hoe zij nog geplaatst waren heelemaal in naseizoen; 't pension bleek eigendom te zijn van een groote Amsterdamsche bank, en bestemd als vacantieoord voor haar employe's; de hoogeren mochten 't eerst veertien dagen kiezen, dan de gehuwden, die met hun vacantie nemen afhankelijk waren van de schoolgaande kinderen, dan de ongehuwden in voor- en naseizoen, tot eind October toe, en reeds in Maart aanvangend. Zoo was het vrijwel 't heele jaar door open".
"Het pension bleek eigendom te zijn van een groote Amsterdamsche bank, en bestemd als vacantieoord voor haar employe's ; de hoogeren mochten 't eerst veertien dagen kiezen, dan de gehuwden, die met hun vacantie nemen afhankelijk waren van de schoolgaande kinderen, dan de ongehuwden in voor- en naseizoen, tot eind October toe, en reeds in Maart aanvangend. Zoo was het vrijwel 't heele jaar door open. Van November tot en met Maart werd het grootste deel van het personeel ontslagen. Een klein gedeelte bleef voor de schoonmaak en allerlei werkzaamheden, die er den korten tijd dat er geen gasten waren, te doen bleven". Uit: G.J. Peelen; De ongerepte uitzet, 1934. Pagina 87, dit gedeelte gaat over de periode 1918 - 1923.
In 1934 is dhr. G. Heukelom er directeur.
In 1938 werd er nog een grote vleugel aangebouwd, die de villa en het bijgebouw met elkaar verbonden. Jarenlang was de heer Dams de directeur van dit vakantie-oord. Deze nieuwe eigenaar liet het verbouwen en inrichten tot herstellings- en vakantieoord voor haar personeelsleden. De naam "Kurhaus" op de voorgevel van de grote villa werd veranderd in "Gelria". Zo brak een nieuwe glorie-periode aan.
In 1943 kreeg Gelria de taak om te fungeren als opvangcentrum voor geëvacueerde bejaarden uit het westen van ons land.
Na de bevrijding werd de tuin nog een korte tijd gebruikt als openlucht-theater.
In 1944 werd het gebouw grotendeels verwoest. In 1949 werden de restanten gesloopt. Het bijgebouw bleef staan dat werd opgeknapt. Diverse gezinnen zijn er in die naoorlogse jaren nog in gehuisvest. Ook konden veel Renkumers er nog wat meubeltjes bijeen zoeken die voor ons berooide dorp elders in het land waren bijeen vergaard, dat had de naam "DE HARK".
Een korte tijd fungeerde het nog als theeschenkerij, maar ook dat bracht niet het succes dat men er van verwachtte.
Tenslotte was er nog enkele jaren een tijdschriftenhandel en een bibliotheek in gevestigd.
In februari 1966 werd dan uiteindelijk ook dit gebouw gesloopt om plaats te maken
voor een verzorgingsflat. dat in 1970 open gaat als de verzorgingsflat Hoog Heelsum. Vanaf 2006 gaat Mooiland Vitalis meerdere koopappartementen van Hoog Heelsum weer omzetten naar huurappartementen. De Serviceflat Hoog Heelsum staat er nu nog steeds.
Volgens de BAG gebouwd rond 1907
Het voormalige rusthuis deed dienst voor mannelijke amtenaren rond 1880-1900
later Utrechtseweg 62.
Gebouwd in 1973 volgens de BAG, in 2019 verbeterd naar 1965.
De Koningshof begon met oplevering van de appartementen vanaf februari 1965, de bouw begon in 1964. In de de Telegraaf van 10-10-1964 staat deze advertentie:
"VERZORGINGSFLAT „DE KONINGSHOF" op een uniek punt in HEELSUM (gem. Renkum) circa 10 km van Arnhem, is momenteel aan de Utrechtsestraatweg een LUXE VERZORGINGSFLAT in aanbouw, omvattende luxueus uitgevoerde 2- EN 3-KAMERFLATS Voorts 2 stijlvol ingerichte recreatiezalen, w.v. 1 met zonneterras, moderne bedrijfskeuken, met heerders- en personeelswoningen, logeerkamers, liften, oliestook c.v., automatische warmwater| voorziening, garages enz. De ligging te midden van een prachtig park in een bosrijke omgeving accentueert het representatieve karakter van de „Koningshof. Prijzen van f 50.000,— tot ƒ 55.000,— Hypothecaire financiering desgew. mogelijk. Maandeliikse bedrage voor het schoonhouden van de flatwoning, warme maaltijden, verwarming, onderhoud enz. ƒ 290.— en ƒ 300.— voor één parsoon. Voor ieder persoon meer wordt dit met ƒ 50.— verhoogd. Uitv. inlichtingen op het bouwplan, dag. (ook zat.) van 13.30—16.30 uur en bij H.N.V. Wilhelminapark 58, Utrecht". Uit De Telegraaf 10-10-1964
De bouw begon in 1964. Bestemd voor de koop van luxueus uitgevoerde 2- en 3-kamerflats met twee ingerichte recreatiezalen, een bedrijfskeuken, heerders- en personeelswoningen en logeerkamers.
Deze foto is gemaakt net nadat het pand gereed kwam.
In het schooljaar 1863 - 1864 begint er een Instituut voor Jonge heeren op de Duno
Nog eens uitzoeken wie er nu in het comitee van aanbeveling zitten. Herken zo geen Renkumse namen.
Wel handig, een verzamelpunt om naar de Duno te gaan.
In het boek van Arnhem en omstreken uit 1873 van de Haagse uitgever Bolle is iets over het instituut terug te vinden: "Een smal tamelijk steil voetpad leidt van daar bergafwaarts naar den breeden kronkelenden weg , waarop , aan den ingang van een smaller pad , het woord Duno te lezen staat. Dit volgende bereikt men het landhuis Duunoog, bekend als een voormalig logement, gehouden door den niet minder bekenden kok Meijer, den lateren straatdichter. Daarna had hier de heer Rijnenburg een instituut; doch thans verkeert het huis, benevens de daarbij staande Belvedere , in een zeer bouwvalligen toestand. Netjes onderhouden daarentegen is de uitspanning , bewoond door den tuinbaas F. Rothuizen , waar de vermoeide en dorstige wandelaar lafenis verkrijgen kan. Wil men echter, onder het genot van spijs en drank , eene verrukkelijk schoone plaats kiezen , men verwijdere zich eenige schreden van het tuinmanshuis, en zette zich op de plek neder , die de nevenstaande plaat te zien geeft". Of te wel, tijdelijk wordt het huis op de Duno door de heer van Rijnenberg gehuurd. In m'n teksten over de Duno is te vinden: "De baron J.A.P. baron van Brakell verhuurt het landhuis als uitspanning, maar de huur is dusdanig hoog dat er verval intreed. Het pand doet nog een poosje dienst als kostschool. Na 1860 zijn er geen pachters meer voor de uitspanning meer te vinden en komt het leeg te staan. Vermoedelijk is dit huis de lokatie van het instituut.
De heer Rijnenberg heeft al een instituut voor Jonge Heeren in 1847 in Bellingwolde. In 1848 is er een Instituut in Zwammerdam.
Uit de Opregte Haarlemsche courant, 27-12-1856: "Het Gemeente-bestuur, zoo mede de Commissie van plaatselijk School-toevoorzigt, in vereeniging met de Predikanten te Zwammerdam , achten zich verpligt, de aandacht van Ouders en Voogden te vestigen, op de verbeteringen door den Heer J. Rijnenberg aan zijn Instituut aangebragt. Het geheel nieuwe en ruime schoollokaal, de groote slaapzalen , de doelmatige inrigting tot onderwijs in de gymnastie, en de bijzondere gelegenheid tot baden zonder gevaar door middel van een drijfbad in den Rijn — maken, dat zijn Etablissement, sints jaren reeds door deugdelijk onderwijs uitmuntende, nu eene waardige plaats inneemt, onder de voorname gestichten van opvoeding en onderwijs in ons Vaderland".
In 1858 lezen we in de krant: "De gronden, waarop zij deze Inrigting vrijmoedig durven aanbevelen, zijn , behalve de voortreffelijke Methode van Opvoeding en Onderwijs, die genoemde Institeur volgt, inzonderheid ook de liefderijke behandeling, welke de Kinderen ondervinden van hem en zijne Echtgenoot, die zelven kinderloos zijnde, zich de Zedelijke en Godsdienstige belangen der hun toevertrouwde Kweekelingen evenzeer aantrekken". Wat een persoonlijke ontboezeming.
De Marienboom stond in het dorp Hees, bij Nijmegen, zeg tegenwoordig Nijmegen-Nieuw-West.
Wilt u zelf verder zoeken: probeer dit eens.
Lees meer over villa Laura bij landgoederen
1964
Mill Hill wordt ook bij kerken en als tehuis bij Waldfrieden beschreven.
Een ontwerp van architect G. Veenstra uit 1934.
Mooi-land is vernoemd naar het echtpaar Mooy-Lensvelt, de oude eigenaars van het terrein.
In 1916 huwen Jeannette Debora Lensvelt en Frantjois Albertinus Mooy, beiden wonende te Heelsum, op 19 April 1916 te Renkum.
Dhr. Mooy was rond 1914 een kunstschilder uit Heelsum. Museum Veluwezoom. In het atelier van den schilder 1939.
In 1916 is mevr. J. D. Mooy - Lensvelt, te Heelsum (gemeente Doorwerth), onderwijzeres aan een kweekschool voor onderwijzeressen en aan een openbare lagere school te Arnhem.
In Heelsum kwam in 1932 een terrein van 5½ H.A. te koop tegen f 1 p. m2 , waarop de eigenaar 40.000 hypotheek wil laten, tegen 4½ % met recht ook het huis ev. hypothecair te belasten. Het terrein ligt aan de tram vlak aan de halte 18 min. van Arnhem, aan de weg naar Utrecht. Het echtpaar
Mooy-Lensvelt, verhuisd dan naar de Bennekomscheweg in Heelsum.
Het landgoed „Kievitsdal", Heelsum van de fam Mooy wordt opengesteld voor wandelaars.
Op 12 oktober 1932 werd de stichting Mooy-Land opgericht, genoemd naar de voormalige eigenaar van de grond. Na veel geharrewar met de familie, kwam de grond pas een jaar later in het bezit van de stichting. De relatie met de familie was verstoord. Men stelde daarom voor de naam te veranderen in Menno-Simonsz-stichting, maar de naam Mooy-Land was inmiddels te ingeburgerd.
"Maak er dan maar MOOI-LAND van, en omdat het werkelijk mooi land is,"
De ideeen rond Mooi-land zijn er vanaf 1930, een tehuis voor doopsgezinde ouderen. In 1934 wordt benoemd: mw. A. C. M. A. Bisschop Boele, directrice „Mooiland". De bouw is klaar in 1936. Weer gesloopt in 2014-15.
Mooi-land in 2012.
Renkum DE BOUW VAN „MOOILAND". Werk vordert snel. De bouw van „Mooiland", het tehuis van Doopsgezinden en geestverwanten aan den Utrechtschen straatweg nabij de Kievitsdel, vordert thans in snel tempo. Voor een zeer groot deel is dit te danken aan de ideale wijze van werken. De samenwerking tusschen opdrachtgeefster, architect en aannemer, is juist zooals ze behoort te zijn, terwijl de organisatie bij de uitvoering van het werk voorbeeldig genoemd kan worden. Alles is er thans op ingesteld nog deze maand „dicht" te komen en het lijdt geen twijfel of dit zal inderdaad het geval zijn. Het gebouw is grootendeels onder de kap, terwijl gedeelten van het dak zelfs reeds van pannen zijn voorzien. Centrale verwarming en electrische leiding worden met bekwamen spoed aangelegd. Op 4 November hoopt men proef te stoken met de centrale verwarming, die voorzien is van een pompinstallatie. Men wil hiermede bereiken voor den a.s. winter de binnenbouw droog te hebben. Ongestoord zal den het intérieur van het gebouw afgewerkt kunnen worden. In April moet het geheel worden opgeleverd. Wanneer het gebouw gereed zal zijn, komt de tuin aan de beurt, waarbij men dankbaar gebruik zal kunnen maken van hetgeen de natuur aan schoonheid schiep. Over enkele uithollingen komen dan rustieke bruggetjes. Het gebouwencomplex, thans in gebruik als directie- en aannemerskeet, zal worden ingerifcht tot theehuis, garage en werkplaats, in welke laatste lokaliteit de bewoners knutselwerk kunnen verrichten. In het midden van den achtergevel van het gebouw komen drie gebrandschilderde ramen. Het middelste raam zal Menno Simonsz voorstellen, terwijl het rechtsche raam de gesymboliseerde Christusfiguur en het linksche de bergrede te zien zullen geven. De geheele inrichting van het gebouw zal op moderne wijze geschieden. In de gezelschapskamers, de conversatiegehoorzaal, de kamers van de directrice, van huishoudster en van het personeel komen radio-installaties. Het klokketorentje wordt met rood koper bekleed en zal worden voorzien van een windvaan eveneens met een symboliek. Een electrische geluidsinstallatie zal dienen ten behoeve van verre wandelaars enz . Tenslotte kunnen we nog verklappen, dat de ontwerper, de heer J. W. Franken Jzn., architect B.N.A. te Velp, plannen heeft om het Noord-Westelijke keldergedeelte, dat men door de geaardheid van het terrein zeer gemakkelijk heeft verkregen, in te richten als een soort Raadskelder met biljarts, e.d. Uit de Arnhemsche courant van 28-09-1935
De eerste steen werd gelegd door dhr. Postuma, oud-minster op 31 juli 1935. Het tehuis werd al in 1942, 1943 en 1944 gevorderd door de Duitse bezetter. Steeds werd van een gebruik afgezien. Op 17 september is men getuige van de luchtlandingen en na anderhalve dag zit men midden in de gevechten. Als op 1 oktober 1944 de gehele gemeente moet evacueren, laat men Mooi-land en de bewoners van de er in de buurt gelegen woningen ongemoeid. In de tuin van Mooi-land, bij het groen huisje nesteld zich een Hermann Göring-divisie van zo'n 100 erg jonge, vrijwel altijd dronken, soldaten. In de kelder van Mooiland was de veldkeuken. Water werd geleverd door de pomp van de "Pelshoeve" en bakker Crum uit Heelsum leverde vers brood. Uiteindelijke moeten de bwoners op 21-22 en 23 oktober 1944 toch evacueren. Met een Rode Kruis bus eerst naar Ede en enkele dagen later naar De Bilt, Een paar dagen na de ontruiming werd Mooi-land het domein van de NSDAP. Duiters gebruikten Mooi-land om opgepakte mensen er onder te brengen, die moesten helpen met het graven van loopgraven, onderkomens en stellingen ten noorden en oosten van de Nederrijn. O.a, op de Boersberg, de Noordberg. Zo werd het "Lager Mooi-land, een verhaal hierover.
Na het mislukken van de Slag om Arnhem werd een groot gedeelte van de Veluwezoom tussen Arnhem en Tiel op last van de Duitse bezetter worden geëvacueerd. De Duitsers vermoedden dat de Geallieerden opnieuw een aanval over de Nederrijn zouden uitvoeren. Omdat te bemoeilijken werd er een reusachtig stellingen-systeem aangelegd, met loopgraven, geschutsopstellingen, mitrailleursnesten en mijnenvelden. Ook de Grebbelinie werd weer ingericht. Zoals gebruikelijk werden daarvoor dwangarbeiders gebruikt. Deze mannen werden ondergebracht in kampen. Een daarvan was het doopsgezinde bejaardenhuis Mooi-land, waarvan de bewoners in oktober 1944 hadden moeten evacueren. De naam Scharnhorst werd gebruikt om een groepje Mooi-landers aan te duiden.
Engelse en Amerikaanse militairen verkenden de Doorwerthse hellingen. Soms vonden de schanswerkers een blikje cola aan in de loopgraaf, als ze die ‘s ochtends weer betraden. Met dank aan de verkenners.
Op 15 maart 1945, in de nacht, is Mooi-land door de bezetter en de dwangarbeiders verlaten. Wat wisten de Duitsers? De datum is 9 dagen voordat de geallieerde operatie "Plunder" begint.
In februari 1945 beginnen de gealieerden het Rijnland offensief en in het kader hiervan verlieten de schanswerkers het huis op 15 maart 1945, op mars richting de Achterhoek. Eind mei 1945 treft de directie een desolaat tehuis aan. Weer en wind hadden vrij spel. Als een bewoner van de Kerklaan in Doorwerth, eind mei, zijn huis bezoekt, fiets hij langs Mooi-Land. "Daar zaten Engelsen in. Op het plantsoen voor het huis stond het vol met kanonnen, jeeps en andere voertuigen." Na de Engelsen kwamen in mei 1945 de Canadezen en zij bleven er tot 31 december 1945. Het bestuur kon fl. 75.000 lenen van de Algemene Doopsgezinde Sociëteit om een het tehuis weer bewoonbaar te maken. Er kwam geld van de molest-verzekenring en van een landelijke schade-uitkering. De toewijzing van bouwmaterialen komt begin 1946 op gang. In november 1946 wordt Mooi-land opgeleverd en daarna trekken de bewoners er druppels gewijs, weer in. Op 5 januari 1947 volgt de officiële heropening. (lees meer in het boek van Leloux, Kroniek van Mooi-land uit 1986).
In 1951-1952 wordt het tehuis uitgebreid met de Noord-vleugel.
De laatste eigenaar: Vilente, verhuisde de bewoners in 2011 naar het nieuwe verzorgingshuis De Sonnenberg in Oosterbeek. Daarna viel de beslissing tot sloop. De sloop was eind 2015 klaar. In de lente 2017 waren de laatste resten geruimd. Welke bestemming het schoon gemaakte terrein gaat krijgen is nog onduidelijk. Voorlopig lijkt het er op: terug naar de natuur.
Zelfs in 2015 staan er nog "groene huisjes" op Mooi-land.
Er was in 2015 nog een groen huisje, geheel aan de Noordzijde aan het eind van de rechter personeelsingang. Kennelijk gebruikt als opslag, en kantine voor de groen-werkers.
Begin 2018 wordt duidelijk dat Vilente er opvangplekken en een groot kantoor gaat bouwen
Geocaching
Begin jaren vijftig van de vorige eeuw boden vele particuliere pensions in Oosterbeek plaats voor de beter gesitueerde ouderen. Oosterbeek is zeker vóór de oorlog een geliefd vakantieoord. Naast bewoning in eigen 'zomerverblijven' zijn er 10 hotels en 48 pensions in de vele grote villa's, zoals blijkt in het overzicht van alle hotels en pensions in Oosterbeek ).'Pensionopolis' wordt Oosterbeek gekscherend wel genoemd. Als in de jaren vijftig de behoefte aan 'pensionvakantie' vermindert worden vele pensions 'omgebouwd' tot kleine en grotere bejaardenhuizen en verpleeginrichtingen.In 1962 wordt het college van B en W van de gemeente Renkum door de Instelling voor Sociale Zaken gewaarschuwd dat de trek van bejaarden naar de gemeente (b.v. in bejaardenhuisjes) op termijn kosten met zich mee gaat brengen. De toenmalige wethouder Van Nispen tot Pannerden merkt in een vergadering op dat alhoewel de gemeente Renkum voor de toestroom van nieuwe inwoners “.. als gemeente met prachtig natuurschoon een nationale plicht heeft, er ergens een grens is en dat men die nationale plicht niet moet overdrijven.” De gemeente maakt met de Stichting Hervormd Bejaardencentrum afspraken over de bewoning van 'De Bosrand' inclusief bejaardenhuisjes en wil ook op de hoogte worden gehouden uit welke plaats de eerste bewoners afkomstig zijn.
Uit het boek Blik op Overdal, 1972 - 1997, van Marije Rosing, e.a. ISBN 9789075665123 uit 1998
Oud adres: Lebretweg 2
Stichting Hervormd Bejaarden Centrum te Oosterbeek heeft in Oosterbeek de Bosrand, Oranjeweg 4, Oosterbeek. In dit tehuis verblijven ± 45 bejaarden, die in 1971 worden overgebracht naar een geheel nieuw bejaardencentrum De Veilge Haven, dat ± 80 bejaarden gaat huisvesten.
Het bejaarden- verzorgings- verpleeg- tehuis Overdal aan de Lebretweg 2 is in 1971 in gebruik genoemne en wordt in 2021 al weer gesloopt.
Op de locatie aan de Utrechtseweg gaat Vilente een woonvorm realiseren voor mensen met een intensieve zorgvraag. In de nieuwbouw komen ruime appartementen voor 100 tot 120 cliënten.
In afwachting van de nieuwbouw is er sinds 2020 ook een Overdal op Oranje Nassau Oord.
Boek: Blik op Overdal van M. Rosing uit 2002. Een boek over het 25-jarig bestaan van het verzorgingshuis Overdal in Oosterbeek. Het schetst de opkomst van de Stichting Hervormd Bejaardencentrum in de jaren vijftig. De Stichting die met de overname van De Veilige Haven en met de bouw van de Bosrand Overdal en de Molenberg een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de ouderenzorg in Oosterbeek.
Architecten: G. Bruins en A. van der Zoo de Jong naar een ontwerp van 1958 of eerder.
De Paula Stichting begint in 1966 als opvolger van een gelijknamige stichting in Utrecht. De congregatie was toe aan nieuwbouw. Volgens de BAG is het pand gereed gekomen in 1960, en ik neem maar weer aan dat de BAG fout zit.
Anders is er in 1960 een pand gereedgekomen dat vervolgens 6 jaar leeg staat. Nog leuker wordt de oppervlakte van 21 M2, een groot kippenhok!
Topotijdreis geeft een beter beeld. In 1965 is er een kavel met slechts één klein pand (Dreierheide). In 1966 staat er de nieuwe Paula Stichting.
Architecten waren: A.H.J. Swinkels, B.H.F.LSalemans en F.J. Knibbeler. Klaar in 1968
De Paula is aan de noordkant ingang Nico Bovenweg, Aan de zuidzijde is het voormalige Dreierheide goed te zien inclusief de nieuwbouw aan de Graaf van Rechterenweg.
In 1966 kwamen op de Paula de nonnen van de Congregatie der Kleine Zusters van de Heilige Jozef. De nonnen waren naast anderen werkzaam op de Paula Stichting, tot 1980. En de nonnen verbleven op Dreierheide. Het tehuis begon als een tehuis voor ongehuwde moeders. Later werd het een "Blijf van m'n lijf" instelling. De zusters vertrokken in 1984. In 2018 wordt de omgeving ingelicht over de verbouwplannen naar een woonwijkje.
Uit het Plan Gouwse Bos, 2018.
Plannen en plannen, sociale woningbouw kost geld, doen we maar niet.
In afwachting wordt de vm Paula voor asielzoekers gebruikt.
Naar een ontwerrp van G. Bruins in 1968. (foto hiernaast)
Het J.E. van Renessehuis op J.P. Heijestichting kende waarschijnlijk meerdere gebouwen. Het ging als het J.E. van Renessehuis op de J.P. Heijestichting open in 1961.
In juni 2012 zijn het Renessehuis, het Spreeuwenest en de Grasdakschool gesloopt.
In 1908 werd aan de toen recent verharde Wolfhezerweg, te noorden van het station van Wolfheze, een terrein aangekocht voor de bouw van een tehuis voor alleenstaande blinden, welk tehuis in 1911 gebouwd werd.
"Door het bestuur van Nationale Blindenzorg uit 's Gravenhage is van de erven C. Hellingman te Oosterbeek een terrein aangekocht van vijf hectaren bij Wolfheze, tot het oprichten vaneen tehuis voor alleenstaande blinden. Er zal plaats zijn voor 100 verpleegden van alle godsdiensten." Uit Het vaderland van 25-05-1908
"Uit een verslag in Eigen Haard: „Het bestuur der Vereeniging voor Nationale Blindenzorg; beschermheer Prins Hendrik der Nederlanden, heeft het aangedurfd een Tehuis te stichten op geen andere basis dan op het vertrouwen in den liefdadigheid van den Nederlanders van alle gezindten". „Het Tehuis in zijn soort eenig in Nederland. Geen gesticht met den verlammende gestichtsgeest, maar een Tehuis met vrijheid, liefde, gezelligheid en huiselijkheid. En geen vragen naar godsdienstige of politieke overtuiging, noch naar eenig kerkelijke belijdenis. Hier zetelt liefde zonder eenig exclusivisme". Uit het boek 't Wolvenbos. Geschiedenis van 't oude Wolfhees en het dorp Wolfheze 1900-1940; Dolderen, Gerrit van; 1977
Het Schild I uit 1911.
Her Schild I met zijvleugels
Het Schild II uit 1950
Een wat latere foto, het personeel komt met de auto. De klimop heeft de gevel al vrijwel bedekt.
Het Schild III tegenwoordig.
Lees: 75 Jaar Tehuis voor Alleenstaande Blinden/Het Schild, tehuis voor slechtzienden en blinden, Wolfheze: een herdenkingsboek, uitgegeven ter gelegenheid van dit jubileum door Anema, Ulbe G. uit 1987.
1959-1973
In 1962 zijn zeven Russische vluchtelingen uit China via Hongkong op Schiphol aangekomen. Het zijn bejaarden die te Oosterbeek en in Den Haag verzorgd zullen worden. Deze uitweg voor hen werd mogelijk gemaakt door het Hoge Commissariaat van de V.N. (UNHCR) en de stichting Oecumenische Hulp.
Opvangtehuis voor Russische bejaarden. Als er minder bejaarden zijn wordt dit pand een dependance van hotel Dreyeroord.
Zie ook: https://overdegroenezoden.nl/russische-graven-in-oosterbeek/
In 1895, misschien Klein Zonnenberg?
- Cornelis Hendricus Boukes, geboren op 9 juli 1834 te Nijmegen, wonende te E368, Wachtmeester der Rijd Artie van beroep, Huizing: E368
- Anna Geertruida Plate, geboren op 28 januari 1846 te Oosterbeek, wonende te E368, Huizing: E368
1922
Op deze veldwerkkaart gemaakt in februari 1923 wordt de naam van mej M.E. vd. Bosch genoemd. Het gaat dan om kavel B427 die later over gaat naar mej B. Zwarts. De oudere kavel is 405 - 409.
uitsnede van kadaster veldwerkkaart B405 met dienstjaar 1923. meerder andere kavels worden gesplitst en aan- of verkoop voor mej. M.E. vd. Bosch. aanwezig haar tuinarchitect Voorhoeve.
hier een andere uitsnede van dezelfde kavel B 405 uit 1922. Er is nog niet gebouwd. Er wordt aangegeven dat er dennen staan.
Waar stond het pand Sonneberg op de Oranjeweg. De Sonneberg bevind zich ten noorden aan de LANDWEG, die kruist met de LANDWEG, die naar het noorden weer uitkomt op de spoorweg Utrecht - Arnhem. Tegenwoordig is de lokatie op de linkerhoek van het bospad, in het verlengde van de ORANJEWEG, te noorden van de kruising met de Graaf van Rechterenweg. Het pand Graaf van Rechterenweg 55, de Rechterenborg, staat iets noordelijker.
telefoonboek uit 1925
Is dit Klein Sonneberg dat te koop komt? Advertentie uit 1925.
Mw Maria Elisabeth van den Bosch verkoopt in aan mej. B. Zwarts het voormalige rusthuis Dennenkamp aan de Stationsweg F 42 te Oosterbeek. Lees verder bij het Hemeldal, het tehuis
Verzorgingstehuis voor bejaarden van de Algemene Bond van Onderwijzend Personeel
In 1907 opent Villa Sonnevanck te Heelsum. Geen kostschool maar meer een tehuis voor een beperkt aantal jonge meisjes, die de eigenlijke schooljaren achter de rug hebben, maar zich nog verder algemeen wensen te ontwikkelen. Een soort uitloop van 't Huis Heelsum.
Lees meer over Sonnevanck bij bijzondere huizen en villa's
1955
Op de Tafelberg A 118 adresboek 1860
Pieterbergsche weg E16 adresboek 1900
Pietersbergseweg 46, Oosterbeek
Volgens de BAG is het oorspronkelijk bouwjaar 2005.
Vanaf 1848 (Heemkunde noemt 1857, Nieuwsbrief maart 1998) een woning en daarna vrijwel geheel verbouwd tot een meisjeskostschool, voor jonge dames uit 'eerste families' van ons land. Gezien de krantenartikelen hieronder houden we het op 1841
Als eerste directrices kennen we:
Rudolphina Swanida Wildrik (Zutphen 2-8-1807 - Arnhem 23-2-1883)
Johanna Anna Gerhardina Wildrik (Zutphen 5-1-1813 - x)
Het begin van de Tafelberg: "Swanida Wildrik verhuisd vanuit Deventer, met haar zus Petronella Johanna (1808-1853) naar Oosterbeek. In 1848 richtten zij daar samen de kostschool ‘De Tafelberg’ voor welgestelde jongedames op. Petronella had vier jaar eerder een ‘Akte van algemeene toelating tot schoolhouderesse’ behaald en was bevoegd om les te geven in Nederlands, Duits, Frans, Engels, geschiedenis en aardrijkskunde. Behalve in deze vakken kregen de meisjes onderricht in huishoudelijke taken en in tekenen en schilderen. Voor dit kunstzinnige onderwijs stelden de zussen Wildrik de stillevenschilderes Maria Vos aan, die in Oosterbeek woonde. Swanida nam zelf ook deel aan deze lessen. Haar werk vertoont soms sterke overeenkomsten met dat van Maria. Na de dood van Petronella in 1853, bleef Swanida Wildrik de kostschool leiden, waarschijnlijk samen met haar zus Johanna Anna Garridina (1813/1814-1874). Het is niet bekend wanneer Swanida precies haar functie heeft neergelegd.". Uit Huygens KNAW.
"KOSTSCHOOL VOOR JONGE VROUWEN. Mejufvrouwen P. J. WILDRIK en R. S. WILDRIK, zich -gevestigd hebbende te Oosterbeek nabij Arnhem, bevelen - hare nieuwe INRIGTING aan Ouders en Voogden, die verlangen mogten hunne Kinderen of Pupillen te plaatsen in eene Kostschool, waar slechts een bepaald en klein getal Kweekelingen zal worden opgenomen en waar het doel is huisselijke opleiding te vereenigen met zedelijke vorming en geestbeschaving op verlichte christelijke beginselen gegrond. Onderwijs in de Hollandsche, Fransche, Hoog-duitsche en Engelsche Talen, Geschiedenis, Aardrijkskunde, enz., terwijl het Naaijen en andere Vrouwelijke Handwerken niet verzuimd worden en er gelegenheid is tot het beoefenen der Muziek, Teekenkunist enz. ■ Het Prospectus en nadere inlichtingen zijn te bekomen aan het Instituut en bij den Boekhandelaar NIJHOFF" Uit de Opregte Haarlemsche Courant 26-09-1844
Er was al een aankondiging van deze kostschool in dezelfde krant van 23-09-1841.
Of te wel de dames Wildrik zijn kennelijk eerder begonnen dan in 1848, zoals hierboven genoemd.
"Kostschool voor Jonge Jufvrouwen. Mejuffrouwen P. J. WILDRIK en R. S. WILDRIK, zich gevestigd hebbende te Oosterbeek , nabij Arnhem, bevelen hare Nieuwe INRIGTING aan Ouders en Voogden, die verlangen mogten hunne Kinderen of Pupillen te plaatsen in eene I Kostschool, waar slechts een bepaald en kliengetal Kweekelingen zal worden opgenomen, en waar het doel is Huiselijke Opleiding te vereenigen met Zedelijke Vorming en Geestbeschaving op verlichte Christelijke Beginselen gegrond. Men geeft Onderwijs in de Hollandsche, Fransche , Hoogduitsche en Engelsche Talen , Geschiedenis, Aardrijkskunde , enz., terwijl het Naaijen en andere Vrouwelijke Handwerken niet verzuimd worden en er gelegenheid is tot het beoefenen der Muziek, Teekenkunst, enz. Het Prospectus en nadere inlichtingen zijn te bekomen aan het Instituut en by den Boekhandelaar Nijhoff , te Arnhem. Het Plaatselijk Bestuur van Renkum, geeft gaarne de getuigenis , dat de Kostschool voor Jonge Jufvrouwen , door de Dames WILDRIK te Oosterbeek opgerigt, aan al de Vereischten van den tegenwoordigen tijd voldoet en zich door eene aangename en gezonde ligging bijzonder gunstig onderscheidt. Het Plaatselyk Bestuur voornoemd: J. BACKER, Burgemeester". Algemeen Handelsblad 17-10-1844
In 1856 is nog duidelijk een huis te zien, en of het als zodanig nog in gebruik is?
"Aan een verval van krachten, overleed heden morgen, tot innige droefheid harer Kinderen en andere Betrekkingen, JOHANNA SARA CORNELIA KOIJMAN, Weduwe. Mr. B. Wildrik, in den ouderdom van 77 jaren. Tafelberg, te Oosterbeek, den 6den Mei 1861. Eenige kennisgeving". Opregte Haarlemsche Courant 08-05-1861
Johanna is de moeder van Rudolphine Swanida Wildrik Meer over R.S. Wildrik: Huygens KNAW.
Uit dezelfde krant van de advertentie hierboven: "Deze bloeijende Inrigting, die sedert zes jaren in mijne gemeente te Bennekom gevestigd is, en nu door bijzondere relatien zich met Augustus aanstaande zal verplaatsen naar Oosterbeek, heeft zich het ontvangen vertrouwen waardig getoond. De Dames COEIJMANS en TEN BRUMMELER, Institutrices, hebben bewezen alle vereischten te bezitten, noodig voor eene christelijke, wetenschappelijke, maatschappelijke en hoogst fatsoenlijke opvoeding, gepaard aan een minzamen en aangenamen omgang met de haar toevertrouwde Elèves. De ordelijke administratie der huishoudelijke zaken trekt, tot voorbeeld der meisjes, de aandacht van een ieder, die de Inrigting kent. Ouders en Voogden in het belang uwer Kinderen en Pupillen, onderzoekt of mijne aanbevelingen niet naar waarheid zijn. Bennekom, De Burgemeester , Januarij 1866. VAN BORSSELE Het GEMEENTEBESTUUR van Renkum verklaart , dat het Instituut van de Dames COEIJMANS en TEN BRUMMELER zeer gunstig bekend is en daarom alle aanbeveling verdient. Burgemeester en Wethouders van Renkum".
"Instituut voor jonge Jufvrouwen VAN DE DAMES COEIJMANS EN TEN BRUMMELER. De Ondergeteekenden hebben de eer ter algemeene kennis te brengen, dat zij, van vele zijden daartoe aangemoedigd, haar INSTITUUT, thans te Bennekom, met 1 Augustus 1866 ZULLEN VERPLAATSEN naar Oosterbeek ter vervanging van het aldaar sedert vele jaren gevestigde van Mej. WILDRIK, die hare betrekking neder legt. Erkentelijk voor het reeds zoo ruimschoots genoten vertrouwen, nemen zij de vrijheid ,haar Instituut bij voortduring in de aandacht van Ouders en Voogden aan te bevelen. PROSPECTUSSEN zijn op franco aanvrage verkrijgbaar, zoo te Bennekom aan haar Instituut als aan dat van Mej. WILDRIK te Oosterbeek op den Huize de Tafelberg. COEIJMANS en TEN BRUMMELER. Bennekom, Januarij 1866". Arnhemsche courant 22-01-1866
In 1869 wordt mej R.P. Koster de directrice.
"Dag- en Kostschool voor jonge Jufvrouwen, TAFELBERG, Oosterbeek. Mej. G. BLOTKAMP heeft de eer aan Ouders en Voogden te berichten, dat hare Inrichting 1° Augustus zal GEOPEND WORDEN. Aan haar Instituut zullen eene Francaise en Anglaise werkzaam zijn, terwijl de hoogere vakken door Leeraren zullen worden gedoceerd. Prospectussen verkrijgbaar bij de Hoofdonderwijzeres". Arnhemsche courant 25-07-1871
"Geopend, eene niet gesubs. bijz. dag- en kostschool voor meisjes door Mejufvrouw G. Blotkamp te Oosterbeek, gem. Renkum". De wekker; weekblad voor onderwijs en schoolwezen jrg 38, 1871, no 36, 08-09-1871
De zusters Blotkamp (Anna Hendrika en Geertruida), werkten vanaf 1871 en waren woonachtig in de 19e eeuw in De Tafelberg te Oosterbeek, Kostschool voor Jongedames.
"In Juni meende de kostschoolhouderes op den Tafelberg te Oosterbeek, dat het drinkwater van hare inrigting minder goed was geworden. Toen een scheikundig onderzoek deze meening bevestigde , werd de pomp terstond buiten werking gesteld en is door de zorg van den eigenaar van het huis de buis, waarlangs het welwater naar boven stijgt, in dieper grondlagen gebragt. Hierdoor is water verkregen, dat aan alle scheikundige eischen van goed drinkwater voldoet. De raad aan de institutrice gegeven, om met het oog op de plaats der pomp het water van tijd tot tijd te laten onderzoeken, wordt trouw opgevolgd". Uit Verslag aan den Koning van de bevindingen en handelingen van het Geneeskundig Staatstoezigt in het jaar 1876.
Le courrier de la Meuse 15-03-1886
Kennelijk gaat het niet goed met de kostschool:
De Notaris E. A. ROMSWINCKEL, te Oosterbeek bericht, dat het op 19 dezer geveild Buitenverblijf De Tafelberg genaamd, gelegen onder Oosterbeek, is ingezet en met de hoogen gebracht op fl18.300,=
De dames van Bemmelen nemen de kostschoool over van Mej Blotkamp in 1886.
Catharina Agatha van Bemmelen (23-03-1865 - 05-05-1943)
Wat was nu het gerucht:
9-6-1902 uit de krant: Oosterbeek, 8 Juni 1902. De „Tafelberg" aan den Pietersbergschen weg, waarin tot heden het bekende dames-instituut der dames van Bemmelen was gevestigd, is verkocht aan de Maatschappij tot Exploitatie van hotels en restaurants "L'Union" te Haarlem.
Uit de krant: 22 7 1902: Te Oosterbeek, bij Arnhem, wordt het Instituut «De Tafelberg» opgeheven, wijl de dames van Bemmelen — die gedurende 16 jaren aan het hoofd dezer inrichting stonden en daaraan zulk een gnnstigen naam hebben verschaft — thans wegens gezondheidsredenen hare taak wenschen neder te leggen. Een aantal jonge dames hebben in die jaren aldaar hare opleiding genoten en algemeen betreurt men, dat Oosterbeek weldra eene school als deze zal moeten missen.
Uit de krant 13 10 1902: De Notaris I. KARSEBOOM, te Oosterbeek, zal op Maandag 27 en Dinsdag 28 October 1902, en zoonoodig den volgenden dag, telkens des voormiddags ten 10 ure, aan het Dames-Instituut » Tafelberg», te Oosterbeek, om contant geld, publiek Verkoopen: Den gedeeltenlijke Inboedel, hoofdzakelijk bestaande uit: Piano's, Buffet, Kasten, Tafels, Stoelen, Spiegels, Schilderijen, Eet- en Ontbijtserviezen, Ledikanten, Waschtafels, Nachtkastjes, Dekens en Spreien, Kachels, Haarden en meer; en voorts: 18 Schoollessenaars met Stoelen, Banken, Schoolborden, Gymnastiektoestellen, Teekenvormen, Tooneel en eenige Schermen, met Voorscherm, enz. enz. Te zien 24 en 25 October 1902 van 10—12 en half 2—4 uren, tegen betaling van 10 Cents voor de Werkverschaffing te Oosterbeek.
eind goed, al goed:
Tehuis van de Franciscanessen van Denekamp, zo rond 1955.
In (rond) 1964 wordt Huize de Tafelberg ook gebruikt als een verzorgingshuis en zijn er 12 personen in verzorging.
De Tafelberg wordt een hotel, lees meer bij hotels e.d.
Boek: P. van der Kuil, Jan Kneppelhout en zijn tijdgenoten. Een wandeling door het Oosterbeek van de 19de eeuw (Oosterbeek 2007).
1951
gebouwd in 1962
Bejaardenhuis, Serviceflat, van huur naar koop, in de planning sloop en nieuwbouw.
De Johannitter Orde (Opella) gaat in 2023, na ruim 10 jaar revalidatiezorg in de Valkenburcht in Oosterbeek te hebben geleverd, deze locatie sluiten en de geriatrische revalidatiezorg (GRZ) concentreren op locatie Elias in Bennekom.
ander nummer 123 - 127, na de aanbouw in 1957
61 personen in verpleging of verzorging in 1951
Rusthuis 'De Veilige Haven' en villa Mathilde.
"Veilige haven” uitgebreid. Arnhemsche courant 16-10-1954: „De Veilige Haven” aan de Utrechtseweg 123, bij de kerk te Oosterbeek, heeft een belangrijke uitbreiding ondergaan door het ingebruiknemen van de naast het tehuis gelegen villa „Mathilda”. Woensdagmiddag 20 October om half vier, opent de exploitant, de heer J. F. van Engelenburg het nieuwe gebouw met een enigszins officiële ontvangst, waarbij hij over de doelstelling van dit tehuis zal vertellen.
De Veilige haven en Mathilde met elkaar verbonden.
De heer J.F. van Engelenburg was in 1954 de exploitant van een rusthuis voor Ouden van Dagen, van een villa genaamd "Mathilda", staande aan de Utrechtseweg te Oosterbeek.
De „Veilige Haven” viert eerste lustrum; Arnhemsche courant 4 sept 1956: "’t Is heden 5 jaar geleden, dat het echtpaar Van Engelenburg zich op de Stationsweg vestigde en begon met ouden van dagen op te nemen. In verloop van deze vijf jaren moest spoedig naar een andere gelegenheid worden uitgezien en werd een groot herenhuis aan de Utrechtseweg betrokken, waarbij later een dichtstbijstaande herenhuis werd gevoegd, zodat vele ouderen van dagen nu een rustig en goed onderdak vinden in dit tehuis. Ze hebben er een goede verzorging en hebben het best naar hun zin.
1949
Voorheen villa Vergarde
Sanders verkocht in 1882 Hartenstein (tegenwoordig het Airborne Museum) aan de welgestelde houthandelaar de heer G.J. Verburgt uit Arnhem. Hij huwde later met Molhuysen. Na het overlijden van eerst dhr Verburgt (1914) en later mw Molhuysen (1928) zijn er geen kinderen Daarom lieten zij vermogen achter in de Verburgt - Molhuysen Stichting. Twee zussen van Catharina kregen de opdracht het vermogen aan te wenden om ‘te Oosterbeek huisvesting, voeding en verpleging te verschaffen aan bejaarde dames van gegoeden en beschaafden stand en den Protestanschen Godsdienst’. Aldus geschiedde. En wordt Hartenstein rond 1930 een rusthuis. In 1935 heet het een sanatorium te zijn en dat wordt dan bestierd door de zuster van mw. Molhuizen.
Bouw van het landhuis ‘De Vergarde’ (thans Verburgt-Molhuijsen State) met toebehorende werken en een tuinmanswoning aan de Utrechtseweg 33 te Oosterbeek, in opdracht van G. Pelt Jzn., met getekende overeenkomst houdende wijzigingen van het bestek en de voorwaarden, 1908.
In 1908 kocht Gerrit Pelt (“Labor Omnia Vincit”) van de grootgrondbezitter Mr G. van Eck drie percelen land aan de Utrechtseweg, waarop hij een door hem ontworpen landhuis Vergarde met een tuinmanswoning door Evert de Geest liet bouwen. In 1920 verkocht hij dit landhuis
De zussen kochten in 1952 huize Vergarde, de villa van rode baksteen. Daar kwam rond 1974 ook Mariënoord bij; de huidige witte villa.
Sinds 1979 zijn vrouwen én mannen van alle gezindten welkom. De twee oude villa’s met appartementen werden in de jaren ‘80 verbonden door nieuwbouw; de Staete. De uit 1920 stammende villa Doarps Eijn (Utrechtseweg 31) is sinds kort een sociëteit voor mensen met dementie. In 1972 verschijnen er nog advertenties voor ouderen waarbij de rusthuizen „Mariënoord" en „De Vergarde", Utrechtseweg 29 en 33, worden aanbevolen. VNS website
De villa Vergarde, adres in 1929: Utrechtsche straatweg 9 tegenwoordig Utrechtseweg 33. In 1908 kocht Gerrit Pelt van de grootgrondbezitter Mr G. van Eck drie percelen land aan de Utrechtseweg, waarop hij een door hem ontworpen landhuis met een tuinmanswoning door Evert de Geest liet bouwen.
Deze woning kwam klaar in 1909, en dat wordt bevestigd door de BAG. In 1920 verkocht Pelt dit landhuis en vestigde zich in een omstreeks 1917 door aannemer Adrianus Goossens gebouwd nieuw huis aan de Beukenlaan 31. In 1931 gaat Pastoor G. Lampe op Vergarde wonen waar hij in 1961 op 47 jarige leeftijd komt te overlijden. Ook anderen gebruiken het adres van De Vergarde voor aankondigingen, recepties. De pastoor woonde er niet alleen.
In 1951 zijn er 11 personen in verzorging.
Uit de Arnhemsche courant van 4-10-1952: "Nu de geschiedenis van het huis. „De Vergarde” is een der riantste villa’s, aan de Utrechtsestraat, ongeveer veertig jaar geleden onder bekwame architectuur gebouwd, eerst bewoond door de heer Pelt, later door de heer Lampe. Dit jaar werd zij aangekocht door de heer Verburgt-Molhuysen-Stichting en, om haar bestemming te doen beantwoorden, enigszins verbouwd. De stichting is in het leven geroepen door mevr. C. J. Verburgt-Molhuysen, destijds wonende op Hartenstein te Oosterbeek".
De villa Mariënhove, Utrechtseweg Oosterbeek. Volgens de BAG gebouwd in 1909.
Vanaf 1974 zien we de Verburgt - Molhuyzen Stichting in advertenties ook de villa Mariënhove noemen, naast De Vergarde.
In 1933 zien we een advertentie waarin mw. Lampe een RK keukenmeisje vraagt.
In 1938 zien we een krantenbericht in de Maasbode: "Te Oosterbeek droeg heden de eerw. pater Ludovicus M. Lampe O.P. in de parochiekerk van den H. Bernulfus zijn eerste plechtige H. Mis op. Als presbyter assistens fungeerde de Z. E. heer J. A. J. ter Heerdt, pastoor der parochie, als diaken pater G. Brenninkmeyer O.P. en als subdiaken pater E. Brenninkmeyer O.P. beiden neven van den neomist". Waarschijnlijk komt de pastoor dus weer gewoon thuis wonen. Helaas is er een verschil in de voornamen, G. of L.M.
Rond 1966 zien we de familie A. Lampe—Kuiper op een ander Oosterbeeks adres wonen.
Andere namen Ommershof, en Felixoord, Ommershoflaan 35, Oosterbeek.
Landgoed Ommershof is niet echt een landgoed.
In de negentiende eeuw werd aan de noordzijde van het dorpje Oosterbeek het kleine landgoed Ommershof gesticht in 1913 door J. Ph. Castendijk. Het heeft veel te lijden gehad gedurende de Slag om Arnhem. Na de oorlog gesloopt.
In 1950 kocht de Stichting Vegetarisch Centrum een terrein van 1 hectare, waarop toen nog de villa `Ommershof’ stond. Twee jaar later werden 5 hectare grond van het voormalige landgoed aangeschaft, waarop diverse bungalows en een biologische moestuin werden gerealiseerd. In de jaren zestig van de twintigste eeuw werd de villa afgebroken.
In 1964 zijn er 44 personen in verzorging.
"Felix-Oord in Oosterbeek wordt het Mekka der bejaarde vegetariërs. Hoeveel graden er in het kamp der vegetariërs ook zijn, ze vinden elkaar op één punt. Alle vegetariërs eten op zn minst geen vlees. Wat op 't moment aan de bosrand van Oosterbeek in aanbouw is, mag uniek voor Europa genoemd worden". Uit de Trouw van 05-12-1967
In het nieuwe tehuis uit 1968, (waarvan de kosten f 3 miljoen gaan bedragen), kunnen 108 vegetarische bejaarden van de modernste accommodatie genieten.
De nieuwbouw werd in 1968 in gebruik genomen als verzorgingstehuis voor vegetarische ouderen en kreeg de naam Felixoord, vernoemd naar Felix Ortt. Hij was mede-oprichter van de Vegetariersbond en het Vegetarisch Centrum. Felixoord is in de jaren negentig geheel gerenoveerd. Het tegenwoordige Zorgcentrum Felixoord is gelegen in een park van ruim 6 hectare met een dierenweide, verschillende vijvers en een bostuin met heestergroepen en borders.
Aan de Graaf van Rechterenweg stond ook het instituut 'Berg en Dal' dat in een fraai park gebouwd was. Dit instituut heeft een tijd dienst gedaan als kostschool (De kostschool van Westra). De villa Berg en Dal werd gesloopt in 1988. Later werd dit gebied toegevoegd bij het verzorgingstehuis voor oudere vegetariërs Felixoord.
boek: De zeer schone uren - dagboek van Bob Castendijk, Oosterbeek 1 september - 6 november 1944. In de zomer van 1943 besluit vader Castendijk met zijn vier zonen op het landgoed Ommershof in het rustige Oosterbeek te gaan wonen omdat de situatie in Rotterdam onhoudbaar is geworden. Vanaf 1 september 1944 houdt zijn zoon Bob - hij is dan 15 jaar - een dagboek bij waarin hij nauwgezet zijn belevenissen en observaties noteert.
1958
Geopend van 1906 tot 1908.
later dat jaar zien we deze advertentie:
is dit het pand van zr de Vries?
Lees meer over villa Wiesenthal
De Kliniek Neder Veluwe.
Zie voor het Ziekenhuis Wolfheze ook bij Wolfheze, begraafplaatsen en kerken.
Andere te lezen bron: Bonas
"In 1933 kreeg Rotshuizen opdracht het hoofdgebouw en de directeurswoning te ontwerpen. Het hoofdgebouw was een gebouw met twee lange hoofdvleugels, een voor mannen en een voor vrouwen, die door middel van een centraal blok aan elkaar geschakeld waren. Ter verlevendiging van het aanzicht lagen de vleugels niet in elkaars verlengde, maar enigszins verschoven. De vleugels hadden deels twee en deels drie lagen, afgedekt met zadeldaken. De gevels waren in schoon metselwerk uitgevoerd, met stalen ramen. In de hal waren twee gebrandschilderde ramen van J.H.E. Schilling. Op de ramen waren de roep om bevrijding en de bevrijding uitgebeeld. De kliniek bood plaats aan 55 mannelijke en 75 vrouwelijke patiënten. Het hoofdgebouw raakte zwaar beschadigd tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar kon worden hersteld". Uit Bonas.nl
De tuin van de Kliniek ‘Neder Veluwe’ te Wolfheze was een ontwerp uit 1933 van Rudolf Max Ahirn Otto Schulz.
"Brand in een krankzinnigengesticht.Men seint ons: Een der Paviljoenen van het nieuwe krankzinnigengesticht Wolfhezen btj Arnhem staat in brand. De vlammen slaan boven het gebouw uit. Bijzonderheden ontbreken. Nader wordt ons geseind: Het in gebruik zijnde deel van het geslicht is ongedeerd gebleven. Het vuur ontstond in een in "aanbouw zijnde paviljoen, waarin een tweede dokterswoning zou worden gevestigd. Hier had men, om de droging te bevorderen, een kachel laten branden, en vuur uit die kachel heelt een hoop krullen in brand gezet. Het geheele gebouw is afgebrand. De brandweer uit Oosterbeek verleende assistentie. Het alarmeerend bericht, dat brand zou woeden in dit gesticht waar 500 krankzinnigen worden verpleegd, veroorzaakte in den beginne groote sensatie in wijden om trek". Uit De Maasbode 27-03-1908
Lees meer over het Ziekenhuis bij Wolfheze.
In 1872 werd te Oosterbeek de vereniging "De Ziekenverpleging" opgericht. Het doel van deze vereniging was de behartiging van de gezondheidszorg in het algemeen, maar ook het beheer en de exploitatie van het gemeentelijke "ziekenhuis" aan de 2e Molenweg. te Oosterbeek. Men had hiertoe van de molenaar een drietal kamertjes gehuurd, waarin een viertal bedden. Juffrouw Gerritsen verpleegde hier voor een jaarsalaris van ƒ 104,- de patiënten. Enige tijd later kreeg zij hierbij versterking en werd de gemeenteveldwachter en diens vrouw in een nevenbetrekking aangesteld tot ziekenvader en ziekenmoeder.
"Nog is ingekomen een rapport van den adj.insp over het ondoelmatige van het ziekenhuis te Oosterbeek; hij adviseert om dit te laten vervangen door een geschikter". Arnhemsche courant 1-9-1893
Dit ziekenhuis heeft dienst gedaan tot 1900. In dat jaar werd namelijk een nieuw gebouwd ziekenhuis aan de Utrechtseweg geopend.
Het ziekenhuis aan de 2de Molenweg heeft dienst gedaan tot 1900. In dat jaar werd namelijk een nieuw gebouwd ziekenhuis aan de Utrechtseweg geopend.
Stichting van het ziekenhuis in Oosterbeek aan de Straatweg naar Utrecht in 1900
De aanbesteding van de bouw van het ziekenhuis Oosterbeek was in 1899. "Door Burg. en Weth. der gemeente Renkum is aanbesteed: het bouwen van een ziekenhuis te Oosterbeek. Van de 11 ingekomen biljetten was hoogste inschrijving van J. Rothuizen, te Doorwerth, voor ƒ13,484, en de laagste van Gebr. Frederiks, te Oosterbeek, voor ƒ 10,258, aan wie het werk is gegund". Nieuws van den Dag 23 9 1899
Op deze kaart uit 1900 staat het ziekenhuis aan de linkerkant.
het ziekenhuis nadert de voltooing
In alle vertrekken, ook in de vestibule, kan worden gestookt. De muren en plafonds zijn wit gepleisterd, de muren met stuc-marmer lambriseering. De vloeren in de ziekenzalen zijn van Amerikaansch grenen geolied hout; in de badkamers , vestibule en privaten zijn granieten vloeren. Boven de vensters is aan de buitenzijde een nette tegelvulling aangebracht. Zoowel de architect, de gemeenteopzichter als de aannemers hebben eer met hun werk ingelegd
"Dhr. A. Hekkers en echtgenote worden in 1902 benoemd tot vader en moeder Ziekenhuis Oosterbeek". bron Oosterbeeksche courant 1902.
Arnhemsche courant: "Oosterbeek, 3 Febr. 1906. Door de politie alhier is in beslag genomen een lijkje van een pas geboren kind, en eenige kleertjes. De moeder, eene weduwe is reeds opgespoord en wordt in het ziekenhuis te Oosterbeek verpleegd. Men zegt, dat zij bekend heeft, het kindje door verstikking van het leven te hebben beroofd. Het lijkje is heden overgebracht naar Arnhem en ter beschikking der justitie gesteld"
Het ziekenhuis zal niet voldoende gebruikt zijn, want in 1909 werd het huis met omliggende grond verkocht aan de in het jaar daarvoor te Arnhem opgerichte „Vereniging tot het verzorgen, onderwijzen en opvoeden van zwakzinnige kinderen". Raadsvergadering 6 oktober 1909: Ziekenhuis Oosterbeek verkocht aan de J.P. Heijestichting. Het ziekenhuis werd hierna geheel omgebouwd en vergroot, en op 1 maart 1911 als J. P. Heye-Stichting in gebruik genomen.
Lees verder hierboven bij de J.P. Heye stichting
Maar, waar stond dit ziekenhuis dan wel precies? Het stond in ieder geval in de vroegere "Fluitersmaat", en wel op het terrein dat nu is ingesloten tussen de volgende wegen; het westelijk gedeelte van de Th. De Bockweg, - de Lindelaan, - en het westelijk deel van de Kuipersweg / Lindelaan. Op dit terrein stond later op het zuidelijk gedeelte de (inmiddels ook al weer gesloopte) Gelria Mavo, die plaats heeft gemaakt voor de woningen aan de "Maria Johanna Philipseweg". Op bovengenoemd terrein stond reeds in 1745 een grote boerderij. Want zo lezen we in een pachtovereenkomst uit dat jaar: "Hier pachte Jan Janssen van Beeckhuisen voor een bedrag van ƒ 600, ~ de hoeve, 2 gaandens boomgaard, berg, twee schaapskotten, 2 schuren, een schaapsdrift en het bouwland voor het huis." Dit alles bijeenbedroeg ca. 25 hectare land, wat voor die tijd een behoorlijk bezit was. Het geheel had de naam "De Bouwingh des Maats" gelegen in de Fluitersmaat. Verder wordt nog aangegeven dat de boerderij gelegen was op het noordelijkste gedeelte van de "Katsheuvel", op de hoge wal, daar waar de Reymerweg aansluit op de Th. de Bockweg. (dit is ongeveer bij de huidige woning Th. de Bockweg 40, t.o. de J. Tooropstraat). De boerderij was niet direct aan de weg gelegen Bekijken we de kadastrale kaart van 1832 dan zien we dat hierop de boerderij wordt weergegeven als een bebouwing welke geheel is omgeven door eikenhakhout. Eigenares is dan de weduwe van Otto Janssen. Omstreeks 1897 wordt de boerderij gemeentelijk eigendom, en gaat men over tot een gedeeltelijke sloop. Het overgebleven gedeelte wordt dan geschikt gemaakt als ziekenhuis met woning. (bron: Gezondheidszorg in 19e en het begin van de 20e eeuw. Algemeen en in onze gemeente". Door C. Burgsteyn. Echo's van zes dorpen HGR 2001 nr 3.
In 1872 werd te Oosterbeek de vereniging "De Ziekenverpleging" opgericht. Het doel van deze vereniging was de behartiging van de gezondheidszorg in het algemeen, maar ook het beheer en de exploitatie van het gemeentelijke "ziekenhuis" aan de 2e Molenweg, te Oosterbeek. Inmiddels zijn de dorpen Renkum en Heelsum ook een ziekenhuis rijk. Want, zo lezen we in een gemeenteraadsverslag van 20 april 1899, dat de gemeenteraad van Renkum de rekening 1898 van het gemeenteziekenhuis (zijnde een barak) te Dorp Renkum goedkeurde. De inkomsten voor dat jaar (1898) waren ƒ276,95 terwijl als uitgaven een bedrag van ƒ 213 stond genoteerd. Er was dus een batig saldo van ƒ63,95. Hierbij moet worden opgemerkt dat de conciërge naast de huisvesting een salaris van ƒ4, ~ per week ontving. Vreemd genoeg wordt hier gesproken over een conciërge en niet van verpleger of ziekenvader. Ook wordt hier gesproken over een barak, terwijl het in werkelijkheid een gedeeltelijk gesloopte boerderij was, waarvan het overgebleven gedeelte geschikt was gemaakt als ziekenhuis. Het is dan naar onze begrippen maar een klein ziekenhuis, want het telt dan slechts twee bedden. Als de eerste ziekenverpleger werd ene Bokschoten aangenomen, die in het resterende gedeelte van de boerderij ging wonen met zijn moeder. Later werd dit tweetal opgevolgd door een zekere Anonymus, die werd aangenomen als beheerder en ziekenverpleger voor het, voor die dagen, zeer goede salaris van vier gulden per week, waarbij de huisvesting nog was inbegrepen.
1 = kavel C 315, C316 en C361 van Alberta Hendrika van Roest
2 = kavel C358 en C359 van Jan van Roest
3 = hier C360, in 1853 kavel C374 van Berend Karman en C 392 van Albertus Peters.
1 = het huis gebouwd voor Albarta Hendrika van Roest, later hofstede, ziekenhuis, nu het gebied begrenst door Lindelaan, Kuijpersweg, de Van Ingenweg en Théophile de Bockweg.
Dezelfde kavel uit HisGis. In het rood de situatie in 1832 en in het grijs is 2019 te zien.
Cees Burgsteijn; Bomen over Renkum; 2006; pagina 12 e.v. "Wanneer de familie Beekhuizen deze boerderij heeft verlaten is mij onbekend, maar wel is zeker dat in 1872 er een zekere Bakker woonde. In 1898 was de boerderij in zeer vervallen staat en kwam in het bezit van de Gemeente. Deze ging over toteen gedeeltelijke sloop en verbouwde het restant tot het reeds eerder genoemde ziekenhuisje. Over dit ziekenhuisje is weinig bekend, maar zeker is wel dat de eerste beheerder een zekere Bokschoten was. Deze was van beroep ziekenverpleger en werd later opgevolgd door ene Jansonius".
Burgsteijn gebruikt informatie van Van Roest en Beekhuizen, die over bewoners schreven. De bewoner kan een huurder zijn, in het kadaster lees je over eigenaren. Vandaar de andere namen van personen
Wes Beekhuizen: Groen was mijn dorp; 1973; pagina 269: "De eerste beheerder hiervan was Bokschoten, een ziekenverpleger die daar met zijn moeder woonde en mijn ouders hadden meneer Jansonius nog gekend als de man die het ziekenhuisje aan de rand van de Fluitersmaat bestierde".
Het ziekenhuis wordt voor het eerst in de Arnhemsche courant genoemd in 1895. In Het nieuws van den dag van 06-12-1898 staat: Tot vader en moeder in het ziekenhuis te Renkum zjjn benoemd G. Kuypers en echtgenoote te Maarsen.
"Dhr. en mw. Kuipers vragen per 1 februari 1901 eervol ontslag als vader en moeder ziekenhuis". Oosterbeeksche Courant van 03-11-1900
Verkoop voormalig ziekenhuis aan de weg van Bellevue naar Kurhaus kad. Sectie C no. 1577 groot 2 ha 15 are 70 centiare. Opbrengst f 3.939,--. Eigenaars J. Jansen en Gebr. van Scherrenburg". Oosterbeeksche Courant 28-08 en 25-09-1909
Rechts achter de boerderij lag het ziekenhuis.
Het Ziekenhuis wordt ontruimd in mei 1909.
Verhuur van het voormalig Ziekenhuis Renkum aan de Rijksveldwachter.
Andere bronnen: Historisch Genootschap Redichem. Echo's van 6 dorpen; 2001 nummer 3
Heemkunde Renkum, Heerlijkheid: Wonen aan de Utrechtseweg in het Renkumse deel van Heelsum; aflevering 4 van Truus Boekhoudt
In een latere periode wordt dit de Jeugherberg Zilverberg, en vanf 1996 de NJHC Zilverberg. In de oorspronkelijke jeugdherberg gold een regel van geheelonthouding, niet roken, geen alcohol en waarschijnlijk geen seks, jongens en meisjes waren strikt gescheiden. In Doorwerth wordt alcohol toegestaan vanaf 1972, om toch klanten te kunnen blijven trekken. In 1996 zijn er lobby's en recreatieruimtes, slaapkamers voor twee, vier en acht personen. De jeugdherberg wordt een Stayokay. En gaat dicht in 2015. In 2017 gaat de gemeente toestaan dat er arbeidsmigranten worden gehuisvest. De buurt is het er niet mee eens. Vastgoedontwikkeling BV uit Rijssen is, in samenwerking met gemeente Renkum, bezig vanaf begin 2019, met de ontwikkeling van een nieuwbouwplan op deze locatie. Het plan gaat uit van sloop van de bestaande bebouwing en nieuwbouw van een kleinschalig zorghuis voor mensen met dementie en twaalf rijwoningen.
Uit de Telegraaf van 9 mei 1956
Arnhemsche courant 25 april 1950
rusthuis Meerdal Heelsum
Er komen op een gegeven moment zoveel bejaarden in de gemeente Renkum wonen, dat de Sociale Dienst en de Bijzondere Bijstand uitgeput raken. In die tijd werden uitkeringen voor 95% door het Rijk vergoed. Een voorbeeld:"ABW-uitvoering wacht op de Kroon Bejaarde in tehuis – wie betaalt, Leeuwarden of Renkum?Burgemeester en wethouders van Renkum delen de Kroon mee, dat de dame inderdaad begin 1967 in het tehuis werd opgenomen. In 1961 kwam zij vanuit Leeuwarden echter bij haar zuster in Oosterbeek wonen met de bedoeling zich daar in een bejaardentehuis te laten inschrijven. „Het is nooit haar bedoeling geweest bij haar zuster te blijven wonen. In Oosterbeek was echter geen plaats in het bejaardentehuis tot zomer 1962. Toen werd zij opgenomen in het tehuis te Oosterbeek, doch begin 1967 nam zij haar intrek in het tehuis te Heelsum". Deze verhuizing bleek als achtergrond te hebben de verkoop van het tehuis, waardoor de bewoners zo vlug mogelijk een ander onderdak moesten zoeken.B. en W- van Renkum zeggen, dat de exploitatie van dit tehuis noodgedwongen werd gestaakt. „Hoewel men achteraf kan stellen, dat de exploitanten de theoretische bekwaamheid misten, kan en mag uit de feiten worden afgeleid, dat zij praktisch bekwaam zijn geweest voor de verzorging van de bejaarden. Het gaat ons tever, om uit het gegeven, dat het tehuis een zeer beperkte capaciteit had te concluderen, dat het geen rusthuis, maar een pension is geweest", aldus b. en w. van Renkum. De conclusie is dan ook, dat b. en w. van Renkum zeggen, dat de dame in kwestie uit Leeuwarden is gekomen met de
Uit de Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland 11-01-1969
Opmerkingen, aanvullingen, verbeteringen, graag:
